کتاب و نشریه
اصفهان بر مدار فعالیت‌های انقلابی آیت‌الله خادمی
الهام صالح
16 شهريور 1395
اصفهان بر مدار فعالیت‌های انقلابی آیت‌الله خادمی
نویسنده/به کوشش: تدوین: مهدی مهرعلیزاده
ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی،
محل چاپ: تهران
از آیت‌الله خادمی در بسیاری از اسناد و مدارک، به عنوان یکی از روحانیون طراز اول حوزه علمیه اصفهان یاد شده است. در بسیاری از اعلامیه‌های مشترکی که علمای برجسته اصفهان به مناسبت‌های مختلف منتشر کرده‌اند، تقدم نام آیت‌الله خادمی بر سایر اسامی مشهود است. آیت‌الله خادمی رهبر حوزه اصفهان، طرف مکاتبه علمای قم و عتبات و مراکز علمی تشیع و سایر مراکز دیگر بوده است. همه این دلایل در کنار یکدیگر باعث شده تا کتابی به فعالیت‌های مبارزاتی و سیاسی این روحانی اختصاص یابد. این کتاب، «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات آیت‌الله خادمی» نام دارد.
کتاب دارای چهار فصل است. «حیات علمی- سیاسی آیت‌الله آقاحسین خادمی اصفهانی»، «اصفهان در آغاز نهضت امام خمینی(ره) و نقش آیت‌الله خادمی»، «فعالیت‌های سیاسی- اجتماعی آیت‌الله خادمی در خلال سال‌های 1343 تا 1356» و «حیات سیاسی- اجتماعی آیت‌الله حسین خادمی در خلال مبارزات و پیروزی انقلاب اسلامی»، عناوین این فصل‌ها را تشکیل می‌دهند که در واقع این عناوین، دربردارنده موضوعات فصل‌ها نیز هستند. نکته‌ای که در این نامگذاری‌ها از قلم افتاده این است که فصل اول کتاب، دارای عنوان «خادم صادق» است و در داخل پرانتز در کنار این عنوان به عبارت «حیات علمی- سیاسی آیت‌الله آقاحسین خادمی اصفهانی» اشاره شده. در واقع فصل اول، عنوان دارد، اما برای سایر فصل‌ها عنوانی انتخاب نشده، بلکه مولف به ارائه موضوع فصل بسنده کرده است.
این کتاب به نقش آیت‌الله خادمی در جریان واقعه 15 خرداد 1342 هم می‌پردازد. این بخش از انقلاب اسلامی و مبارزات آیت‌الله خادمی، فصل دوم کتاب را به خود اختصاص داده است. وی یکی از روحانیانی بود که نسبت به تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی واکنش نشان داد که در بخشی از فصل دوم کتاب دراین‌باره چنین نوشته شده است: «روحانیون اصفهان اولین قشر اجتماعی شهر بودند که نسبت به تصویب‌نامه واکنش نشان دادند. آیت‌الله خادمی مخالفت آشکار خود را با تصویب‌نامه‌ای که از نظر وی در جهت تضعیف موقعیت دین در جامعه بود، اعلام کرد و با پیگیری و مساعدت ایشان اطلاعیه‌هایی که به امضای سی نفر از علمای بزرگ اصفهان با تلاش مرحوم آیت‌الله سیدمحمد احدی از علمای اصفهان و نزدیکان روحانی آیت‌الله خادمی رسیده بود، منتشر گردید.»
آیت‌الله خادمی از رفراندوم انقلاب سفید تا پانزده خرداد 1342 تلاش‌های متعددی برای آگاه‌سازی مردم داشت. یکی از این فعالیت‌ها درباره فاجعه فیضیه قم است که شرح این رویداد نیز در فصل دوم کتاب چنین ارائه شده: «آیت‌الله خادمی با پیگیری مستمر خود موفق شد تعطیلی نماز جماعت در مساجد شهر را در روز ششم فروردین ماه[1342] به صورت سراسری و اقدامی اعتراض‌آمیز در اصفهان به اجرا درآورد. اسناد دولتی حکایت از آن دارند که این اعتصاب موفقیت‌آمیز دست کم تا روز دوازدهم فروردین ماه ادامه داشته است و در پی آن بازار اصفهان یکپارچه برای چندین روز تعطیل شد.»
در کتاب «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات آیت‌الله خادمی»، علاوه بر فعالیت‌های آیت‌الله خادمی در جریان سازماندهی مراسم عاشورای سال 1342 و قیام پانزده خرداد به افراد دیگری که در جریان حوادث اصفهان در کنار این روحانی قرار داشتند نیز اشاره می‌شود که اردکانی و زند کرمانی و چهره‌های بازاری و تجاری مانند کوپایی، رجالی‌ها، افضل، انصاری، کازرونی‌ها و برهانی‌ها از این جمله‌اند.
فعالیت‌های این روحانی تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داشت که این فعالیت‌ها بیشترین حجم کتاب را در فصل چهارم تشکیل می‌دهد. بخش کوتاهی از این فصل نیز درباره برنامه‌های وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی است. فصل چهام کتاب با پیام امام خمینی(ره) به مناسبت رحلت آیت‌الله خادمی در 20 اسفند 1363 پایان می‌یابد.
یکی از بخش‌هایی که در کتاب‌های تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی وجود دارد، «گاهشمار» یا «روزشمار» وقایع است که اتفاقات را در جملاتی کوتاه، به صورت فهرست‌وار و با ذکر تاریخ رویداد بیان می‌کند. کتاب «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات آیت‌الله خادمی» نیز دارای بخش «گاهشمار» است که با تولد این روحانی در 3 شعبان 1319 قمری آغاز می‌شود و با درگذشت وی در 20 اسفند 1364 به پایان می‌رسد. درباره این گاهشمار، دو نکته وجود دارد. نکته اول این‌که در این بخش معمولا به حوادث تاریخی پرداخته می‌شود، اما در این کتاب به درگذشت پدر آیت‌الله حسین خادمی و رسیدن به مقام اجتهاد وی نیز اشاره شده است.
در این گاهشمار اتفاقات دهه 40 فقط در سال‌های 1341 و 1344 خلاصه شده و سایر اتفاقات نیز به برهه زمانی 1357 بازمی‌گردد. این‌طور به نظر می‌آید که این گاهشمار، چندان کامل نیست.
نمایه، کتابنامه و اسناد نیز بخش‌های تکمیلی کتاب هستند. فهرست موضوعی اسناد هم ارائه شده است تا دسترسی به اسناد برای مخاطب آسان‌تر باشد.
آیت‌الله خادمی، یکی از افراد تاثیرگذار در جریان پیروزی انقلاب اسلامی بود، اما شاید برای مخاطب این پرسش ایجاد شود که چرا این کتاب به فعالیت‌های وی پرداخته است. این پرسش در مقدمه کتاب، پاسخ داده می‌شود. در نقاط مختلف ایران، علما در کنار امام خمینی(ره)، اهداف انقلاب را دنبال می‌کردند. آیت‌الله شهید قاضی طباطبایی در تبریز، آیت‌الله شهید صدوقی در یزد، آیت‌الله شهید مدنی در همدان، آیت‌الله صالحی کرمانی در کرمان و آیت‌الله سیدحسین خادمی در اصفهان. در مقدمه کتاب به خوبی به این موضوع اشاره شده که نقش آیت‌الله خادمی هم از منظر موقعیت و اهمیت شهر اصفهان از جنبه‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی و هم از منظر مقام و رتبه آیت‌الله خادمی قابل توجه است.
مولف این کتاب در پیشگفتار نیز بر نقش آیت‌الله خادمی تاکید کرده. در این پیشگفتار همچنین به برخی از مشکلاتی که در تدوین این کتاب و در جریان مصاحبه‌ها وجود داشته، اشاره شده است. پیشگفتار کتاب به صورت کامل درباره موضوعات فصل‌های مختلف کتاب، توضیحاتی را ارائه می‌دهد.
کتاب «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات آیت‌الله خادمی» هم به معرفی این روحانی می‌پردازد و هم فعالیت‌های انقلابی وی را برمی‌شمارد.
تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات آیت‌الله خادمی، تدوین: مهدی مهرعلیزاده، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1388 ، 284 صفحه.
تعداد بازدید: 5032
آرشیو کتاب و نشریه
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
