مقالات
عقب‌نشینی حکومت پهلوی در دهم آذر 1341
10 آذر 1395
قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی در 22 اردیبهشت 1286 در زمان محمدعلی شاه به تصویب رسیده بود ولی بیش از پنجاه سال مسکوت مانده بود تا اینکه دولت اسدالله علم در 14 مهر 1341 زمانی که مجلس شورای ملی جهت اصلاح قانون انتخابات تعطیل شده بود، آن را تحت عنوان لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی در هیئت وزیران مطرح، سپس به تصویب رساند.
انجمن‌های ایالتی و ولایتی قرار بود شوراهایی باشد که در هر استان و شهرستان تشکیل شود و در مورد مسائل مربوطه تصمیم‌گیری کند. در این لایحه جدید شرط مسلمان بودن از رأی‌دهندگان و انتخاب شوندگان برداشته شده بود و همچنین سوگند نمایندگان به قرآن به یکی از کتب آسمانی تبدیل شده بود.
تصویب این لایحه با مخالفت گسترده مواجه شد و اعلامیه‌های متعددی از طرف مراجع تقلید مانند حضرات آیات امام خمینی(ره)، خویی، مرعشی نجفی، گلپایگانی، میرزا هاشم آملی و... در بین مردم منتشر گردید و نامه‌ها و تلگراف‌های اعتراض‌آمیز فراوانی از طرف آنان به دربار نوشته شد.
نخستین تلگراف امام خمینی(ره) به شاه درباره همین موضوع بود. در بخشی از این تلگراف آمده است: «به طوری که در روزنامه‌ها منتشر است، دولت در انجمن‌های ایالتی و ولایتی اسلام را در رأی‌دهندگان و منتخبین شرط نکرده و این امر موجب نگرانی علمای اعلام و سایر طبقات مسلمین است.»
امام خمینی(ره) همچنین تلگرافی برای اسدالله علم نخست‌وزیر فرستادند که در قسمتی از آن چنین آمده بود: «اگر گمان کردید می‌شود با زور چند روزه قرآن کریم را در عرض اوستای زرتشت، انجیل و بعض کتب ضاله قرار داد...، بسیار در اشتباه هستید، و...»
امام خمینی(ره) در سخنانی خطاب به ملت، ماهیت این لایحه را چنین افشا کردند: «اینها می‌خواستند با تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی و الغای شرط اسلام از رأی‌دهنده و انتخاب شونده، مقدرات مسلمین را به دست غیر مسلمانان مانند یهودی‌های بهایی بسپارند. اگر استان‌های این کشور به دست غیرمسلمان بیفتد چه‌بسا ممکن است از حلقوم خبیث آنان صدایی غیر از قرآن شنیده شود... ای مؤمنین بیدار باشید، اجانب به فکر از بین بردن ایران و کشور مسلمین افتاده‌اند. جز قرآن مانعی نمی‌بینند. عمال خود را وادار کردند به هر حیله‌ای که ممکن است قرآن را از بین ببرند... الان روز جمعه است هر گوشی که این سخنان را بشنود لازم است به دیگران بگوید، مردم را متوجه کنید تا به دولت بگویند ما حاضر نیستیم استان‌های این کشور تحت تصرف بهایی‌نماهای یهود در آید.»
در پی این روشنگری‌ها، مردم نیز مخالفت خود را با تعطیلی بازار و گردهم‌آیی در مساجد و سخنرانی‌های متعدد نشان دادند. این مخالفت‌ها ادامه یافت تا اینکه هیئت دولت تصمیم گرفت لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی را از دستور کار خود خارج کند.
اسدالله علم در پیامی به مراجع گفته بود که این لایحه به اجرا در نخواهد آمد. امام خمینی(ره) مُصِر بود که اعلام لغو این لایحه باید رسماً در جراید کثیرالانتشار منعکس گردد. بالاخره دولت علم ناچار شد این لایحه را در 10 آذر 1341 لغو کند و در جراید اعلام کرد که به تصویب هیئت وزیران، تصویب‌نامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی قابل اجرا نخواهد بود.
مردم این پیروزی را جشن گرفتند و شهرها را چراغانی کردند و همچنین پیام‌های تبریکی میان روحانیان رد و بدل شد. در پیام تبریک امام خمینی(ره) به ملت آمده بود: «الحق در این نهضت اسلامی، خود را در پیشگاه مقدس خداوند تعالی سربلند و نزد حضرت ولی‌عصر و سلطان‌دهر ـ عجل‌الله تعالی فرجه ـ روسفید نمودید. دست توانای خداوند تعالی با شماست.»*
*دایرة المعارف انقلاب اسلامی(ویژه نوجوانان و جوانان)، زیر نظر شورای عالی دایرة المعارف انقلاب اسلامی، تهران: دفتر ادبیات انقلاب اسلامی و سوره مهر(وابسته به حوزه هنری)، 1389، ج1، چ اول، صص 116-117.
تعداد بازدید: 3783
آرشیو مقالات
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
