آغاز مخالفت علما و مراجع با اقدامات حکومت پهلوی

جعفر گلشن روغنی

14 مهر 1396

چهاردهم مهر 1341 لایحه تشکیل انجمن‌های ایالتی و ولایتی از سوی هیئت دولت حکومت پهلوی به ریاست اسدالله علم به تصویب رسید. در ماده پنجم این تصویب‌نامه اشاره‌ای به لزوم مسلمان بودن انتخاب‌شوندگان نشده بود. در ماده چهل‌و‌یکم هم برای انجام مراسم تحلیف به وجود هر یک از کتاب‌های آسمانی، کفایت شده بود، بدین معنا که دیگر ضرورت نداشت منتخب به قرآن مجید قسم یاد کند. تغییرات یاد شده در این تصویب‌نامه که اصلاح قانون انجمن‌های ایالتی و لایتی سال 1325 قمری به حساب می‌آمد، بی‌تردید عملی برای تخفیف جایگاه دین اسلام در قانون و برنامه‌های دولت حکومت پهلوی بود تا بدان طریق اقدامات مورد نظر محمدرضا پهلوی در تقابل با قشر مذهبی و روحانیون، به آسانی صورت پذیرد. پس از انتشار متن این تصویب‌نامه در 16 مهر، بلافاصله از سوی مذهبی‌ها و روحانیون و مراجع، مورد مخالفت واقع شد. ابتدا با صلاح‌دید امام خمینی، جلسه‌ای با حضور علما و مراجعی همچون آیت‌الله گلپایگانی و مرعشی نجفی و شیخ مرتضی حائری، در منزل مرحوم شیخ عبدالکریم حائری یزدی، بنیانگذار حوزه علمیه قم برگزار گردید و تصمیم به ارسال تلگرامی به شاه در مخالفت با این تصویب‌نامه گرفته شد. ضمناً قرار شد تا با ارسال پیام برای علمای سایر شهرها، اعتراض و خشم آنها نیز بیان شود. امام خمینی نیز علاوه بر نوشتن نامه به شخص شاه، شب تا صبح بیدار ماندند و به علمای شهرستان‌ها نامه نوشتند و مقدمات اعتراض آنها را فراهم آوردند. ایشان در نامه به شاه، درخواست حذف مطالبی را کردند که «مخالف دیانت مقدسه و مذهب رسمی مملکت است.» تصویب این لایحه و آغاز علنی مخالفت علما و مراجع با اقدامات دولت حکومت پهلوی و شخص شاه به گونه‌ای پیش رفت که می‌توان آن را جرقه نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی شمرد. (منابع: دوانی، علی، نهضت دوماهه روحانیون ایران به منظور دفاع از اصول مقدس اسلام، قم، چاپ حکمت، 1341، ص52؛ روزنامه اطلاعات، 16 مهر 1341، صص17و 18)

 
تعداد بازدید: 2385