● آیتالله العظمی بروجردی صبح امروز هنگام صرف صبحانه باخنده به پزشکان گفت :« میدانید چرا شکم شما اطبا روز به روز بزرگتر میشود؟ علتش آن است که شما در بیمارستانها گوشت جوجه را خودتان میخورید و آب آن را به بیماران میدهید!» اندکی بعد از این مزاح حال تهوع به آیتالله دست داد و فشار و ضربان قلب نامرتب شد. پزشکان بلافاصله تزریقات و ماساژ قلب و تحریکات عصبی را شروع کردند، اما لحظاتی بعد آیتالله یک نفس عمیق کشید و جان به جان آفرین تسلیم کرد.
●در ساعت30/8 صبح، رادیو ایران با قطع برنامه خود اعلام کرد آیتالله العظمی بروجردی دار فانی را وداع کرده است و به دستور دولت، امروز کلیه وزارتخانه ها و موسسات دولتی تعطیل است و ضمناً از این ساعت برنامههای موسیقی رادیوهای کشور تعطیل می شود.
● دولت جعفر شریف امامی با صدور اطلاعیهای امروز را عزای ملی اعلام کرد.
●حسین علاء ـ وزیر دربار ـ دراطلاعیهای از طرف محمدرضا پهلوی ، درگذشت آیتالله العظمی بروجردی را به فرزند ارشد ایشان و بازماندگان تسلیت گفت و در اطلاعیه دیگری اعلام کرد که دربار تا سه روز عزادار و پرچم سلطنتی نیمه افراشته خواهد بود.
● شهربانی کل کشور اعلام کرد امروز و امشب تمامی کافهها و مجامع تعطیل است.
● بازار تهران امروز تعطیل شد. در مقابل شمسالعماره و بازار تهران، صدها خودرو کوچک و بزرگ ، جمعیت را به قم منتقل کردند. ترافیک یک ساعته جاده تهران ـ قم به حدی رسید که خودروها به صورت زنجیروار حرکت میکردند. در برخی نقاط تهران نیز مردم به عزاداری پرداختند.
● سفیر کبیرشوروی در تهران با حضور در دفتر نخست وزیری درگذشت مرجع تقلید شیعیان را به جعفر شریف امامی تسلیت گفت.
● در بروجرد مردم در مسجد سلطانی (شاه) به سوگواری پرداختند و عده ای راهی قم شدند. در اکثر شهرها و حتی برخی روستاها نیز مردم به عزاداری پرداختند.
● در نجف بلندگوی گنبد حضرت علی (ع) با تلاوت قرآن و فریاد الله اکبر و اعلام خبر رحلت آیتالله العظمی بروجردی به صدا درآمد و آیتالله سیدمحسن حکیم پیشاپیش مردم با اشک به سوی حرم حضرت علی (ع) به راه افتاد. اضطراب و سوگواری مردم باعث شد حکومت نظامی در نجف و کربلا لغو شود. شیعیان عراق سه روز عزای عمومی اعلام کردند.
● پاکستانیها اعلام کردند تا پنج روز عزاداری خواهند کرد. شیعیان لبنان و کویت نیز امروز به سوگواری پرداختند. بیشتر سفارتخانه ها خارجی در تهران، امروز با پرچمهای نیمه افراشته تعطیل شدند.
● پیکر آیتالله العظمی بروجردی با حضور صدها هزار نفر بعدازظهر امروز در قم تشییع شد. جنازه آیتالله پس از چند دور طواف در حرم مطهر حضرت معصومه به مسجد اعظم منتقل شد . سپس نماز میت به امامت فرزند ارشد آیتالله ، طبق وصیتنامه ، به جای آورده شد و در ساعت 5/4 بعدازظهر جنازه آیتالله العظمی بروجردی دفن شد.
● جعفر شریف امامی پس از شرکت در مراسم تشییع و تدفین آیتالله العظمی بروجردی با آیتالله سیدشهابالدین مرعشی نجفی دیدار کرد.
● محمدرضا پهلوی با ارسال تلگرافی خطاب به آیتالله سیدمحسن حکیم در نجف، درگذشت آیتالله العظمی بروجردی را به ایشان و جامعه روحانیت تسلیت گفت. شاه با ارسال این تلگراف غیر مستقیم اعلام کرد که آیتالله حکیم را به عنوان مرجع شیعه پذیرفته است.
● علی امینی در خاطراتش ارسال تلگراف از سوی شاه به آیتالله حکیم را اشتباه دانست و نوشت محل مرجعیت ازسالها پیش به شهر قم منتقل شده بود و اکثریت شیعیان و مراجع تقلید مایل بودند که مرجع طراز اول شیعه فارسی زبان باشد، در حالی که آیتالله حکیم، عراقی و عرب زبان بود.
● مجله تهران مصور نوشت به جز آیتالله حکیم، از مراجع دیگری هم در میان مردم نام برده می شود : « حضرت آیتالله حاج آقا روحالله خمینی، حضرت آیتالله حاج آقا سیدمحمدرضا گلپایگانی، حضرت آیتالله حاج آقا سیدکاظم شریعتمدار تبریزی، حضرت آیتالله شیخ عبدالنبی اراکی و... »
● محمد گرامی در خاطرات خود درباره شرکت آیتالله خمینی در مراسم تشییع جنازه آیتالله العظمی بروجردی می گوید :« در تشییع جنازه آیتالله بروجردی، وقتی جنازه ایشان به صحن رسید، حضرت امام خمینی به داخل صحن نیامدند که مبادا وجود ایشان در صحن، موجب شود که این خیال در ذهن بعضیها به وجود آید که ایشان مایل هستند بر جنازه آیتالله بروجردی نماز بخوانند.»
● در مجلس سوگواری آیتالله العظمی بروجردی در مسجد جامع خمین بسیاری از علما، در پاسخ به پرسش مردم درباره مرجع تقلید جدید، از حضرت آیتالله حاج آقا روحالله خمینی به عنوان مرجع اعلم نام بردند.
● شامگاه امروز، مجلس سوگواری از طرف حجتالاسلام آقا میرزا محمدحسن طباطبایی بروجردیـ فرزند ارشد آیتالله العظمی بروجردی ـ در شبستان مسجد اعظم برپا شد. روحانیون به حالت عزاداری عمامهها را به گردن آویخته و گلِ بر پیشانی مالیده بودند و اطراف فرزند آیتالله را گرفته بودند.
● رادیو صدای آزاد ایران در بخش خبری امروز خود به ملاقات شاه با برخی از افسران ارتش و معتمدین خود اشاره کرده و در تحلیل این خبر اینگونه میگوید که در این ملاقات محمدرضا پهلوی با صدور دستوراتی از افسران ارتش خواسته تا در زمان مسافرتش به امریکا اخلال و اعتراضی در کشور بوجود نیاید. این رادیو افزود که براساس دستور شاه هیچیک از واحدهای ارتش حق ندارند در غیاب او هیچگونه تغییر و تحولی در ارتش بدهند یا در اطراف تهران مستقر و موضع بگیرند.
● ساعت 22 و سی دقیقه محمد درخشش، وزیر فرهنگ، در رأس هیئتی برای شرکت در کنفرانس وزرای فرهنگ کشورهای آسیایی به ژاپن عزیمت کرد. مدت این کنفرانس ده روز و قرار است هر کدام از کشورهای حاضر در این کنفرانس پیرامون امور فرهنگی و پیشرفتهایی که داشتهاند سخنانی ایراد کنند.
● حسین قدس نخعی سفیرکبیر ایران در واشنگتن استوارنامه خود را به دینراسک، وزیر امور خارجه امریکا، تسلیم کرد. قدس نخعی قرار است طی روزهای آینده با کندی، رئیسجمهور امریکا، دیدار کند تا رسماً استوارنامه خود را تسلیم او کرده کارش را آغاز نماید.
● رادیو مسکو امروز در بخش خبری ساعت 22 به تشریح وضعیت اقتصادی ایران پرداخت و اعلام کرد که براساس آمار رسمی هزینه زندگی در ایران طی 3 سال اخیر قریب به 30 درصد افزایش یافته در حالیکه میزان دستمزد کارگران ثابت مانده است.
این رادیو ضمن انتقاد به دولت امینی اشاره نمود که دولت ایران طی 3 سال اخیر بیش از 20 میلیون دلار جهت مقاصد نظامی قرارداد دوجانبه با سنتو و امریکا منعقد کرده است. این مبلغ بیش از بودجه کشور در سال 1340 ش است.
● رادیو پیک ایران به استناد نیویورک تایمز دو علت برای سفر محمدرضا پهلوی به امریکا ذکر میکند. این رادیو در بخش خبری خود اینگونه گفت که «هر دو علت ناشی از دشورایهای سیاسی و اقتصادی دولت ایران و نخستوزیری دکتر امینی است.»
رادیو پیک ایران رابطه شاه و امینی را غیردوستانه توصیف کرد و گفت: شاه گلهمند است که از نقشه امریکاییها بیاطلاع مانده و همین عامل موجب گرفتگی و ناراحتی شاه شده و او را به تکاپو انداخته است. در همین راستا مجله تهران مصور در شماره امروز خود به موضوع شایعاتی پرداخته که نشان از تغییر و تحولاتی زودهنگام در دولت دارد.
● صبح امروز گروهی از روحانیون و بازاریان تهران در منزل آیتالله سیدمحمد بهبهانی گردهم آمده و درباره پذیرش مرجعیت آیتالله خمینی و رهبری مبارزات ضدحکومتی مذاکره کردند. به گزارش ساواک، حاضرین در این جلسه تصمیم گرفتند نامهای به آیتالله خمینی نوشته و ضمن پذیرش مرجعیت و رهبری ایشان، از وی تقاضای فتوای جهاد کنند.
● تلگراف چند روز پیش ایتالله خمینی به علیاصغر خویی امروز در تهران و قم دست به دست میگشت. این امر حساسیت مقامات شهربانی و ساواک قم را برانگیخته و عدهای از مخبرین و کارآگاهان را روانه یخچال قاضی ـ محل سکونت آیتالله خمینی ـ کرد. بنا به خاطرات خلخالی، او به محض آگاهی از این تحرکات به منزل آیتالله رفته و ضمن اطلاع به ایشان، موجبات پنهان کردن اعلامیههایی مزبور را فراهم ساخت. تلگراف مزبور در شمارگانی بالا به صورت اعلامیه منتشر شده بود و مقداری از آن در منزل آیتالله خمینی نیز وجود داشت.
● چند روزی بود که زمزمههایی از تعطیلی بازار در تهران و قم به گوش میرسید. ساواک تهران خواستار اقدامات پیشگیرانه از این اعتصاب شده بود. سرهنگ بدیعی که روز گذشته از بازار و مغازههای قم دیدن کرده بود امروز در نامهای به سرلشگر پاکروان مغازههای این شهر را «مفتوح» خواند و در گزارشی اقدامات پیشگیریجویانه نوشت: «شایع شد که دکاکینی که روز شنبه (امروز) تعطیل باشند علامتگذاری خواهند شد و ممکن است به وسیله اخلالگران غارت شوند.»
● امروز بخش اعظم بازار سنتی تهران و مغازههای خیابانهای بوذرجمهری، ناصرخسرو، سپه، مولوی، سیروس، خراسان، ری، شهباز، امیرکبیر و سرچشمه به حال اعتصاب و اعتراض بسته بود. مأموران انتظامی در بازار سرپوشیده و قدیمی تهران مستقر شدند و درگیریهایی نیز با بازاریان پیدا کردند. با این حال سرلشگر پاکروان در تلگرافی به ساواک قم این اعتصاب را تکذیب کرد.
● پیش از این در اعلامیهای که در قم منتشر شد، خبر از تخریب چهره آیتالله شریعتمداری رفته بود. در پی این تهدیدها، پیشکار آیتالله شریعتمداری با سرهنگ بدیعی تماس گرفت و ضمن اظهار نگرانی از این موضوع گفت: «برنامه آقای شریعتمداری سکوت است و هیچ اقدامی از طرف ایشان نخواهد شد.»
● امروز دستور تبعید آیتالله سیدعبدالحسین دستغیب صادر شد. پاکروان در تلگرافی به ساواک شیراز دستور داد که: «پس از تبادلنظر با استاندار او را گرفته، سپس در اسرع وقت به منطقه مناسبی تبعید نمایید.»
● به گزارش شهربانی قم، آیتالله خمینی و شریعتمداری در پی درخواست آیتالله حکیم مبنی بر ارسال آمار شهدا و مجروحین حادثه مدرسه فیضیه، به ایشان نوشتهاند که «40 نفر مقتول و 50 نفر مجروح داشتهایم.»
● اداره یکم عملیات ساواک امروز در گزارشی محرمانه به بازتاب حادثه مدرسه فیضیه در افکار عمومی پرداخت. بنابه این گزارش رسانههای دولتی به علت سکوت در انعکاس این واقعه، مقصر شناخته شدند و گفته شده است که در پی این سکوت رسانهها، شایعات فراوانی در میان مردم رواج یافته است و موضوع بسیار بزرگتر از آنچه که بوده، در میان مردم شایع شده است.
● جهانگیر تفضلی وزیر مشاور امروز هم یک مصاحبه مطبوعاتی داشت. او تعطیلی بازار را تکذیب کرد و با اشاره به بسته بودن برخی مغازهها در بازار عباسآباد و خیابان فردوسی مدعی شد که صاحبان آنها 2 فردی هستند و هر هفته شنبهها را در تعطیلی به سر میبرند.
● اشرف پهلوی امروز در شیراز در نخستین جلسه هیأت مدیره سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی استان فارس شرکت کرد و در واقع آن را افتتاح نمود. او در سخنرانیاش در این مراسم وعدههایی نظیر احداث درمانگاههای متعدد، افتتاح بزرگترین کارخانه داروسازی، در خاورمیانه داد و مدعی شد که در کنار هر درمانگاه یک مدرسه نیز ساخته خواهد شد.
● سخنگوی اداره دادرسی ارتش امروز اعلام کرد که محاکمه ارتشبد هدایت و دیگر متهمان پرونده سوءاستفاده در خرید و احداث ساختمانهای ارتش از فردا آغاز میشود.
● ارتشبد هدایت در آذرماه گذشته بازداشت و به پادگان جمشیدیه منتقل شده بود.
● گروهی از مصدومین حادثه فیضیه که در بیمارستان فاطمی قم بستری بودند، امروز مرخص شدند. در پی بازدیدهای مکرر مخالفان دولت از این بیمارستان و عیادت از بیماران، به دستور رئیس این مرکز درمانی چند نفر بیمار باقیمانده نیز امروز ترخیص شدند.
• آيتالله ميلانى امروز در پاسخ به پرسش جمعى از اهالى اصفهان درباره «ادامه مبارزه تا حصول نتيجه قطعى و گرفتن حقوق حقه مسلمين» در شرايط فعلى، آنان را به مقاومت فراخواند. متن پاسخ ايشان بدينشرح است: «قرآن مجيد مىفرمايد فاستقم كما امرت. مسلمانان بايد با خلوص نيّت در مبارزه استقامت داشته و ثابتقدم باشند و هيچگاه خاموشى و فراموشى روا ندارند. اميد آنكه به توجّهات حضرت بقيّهاللّهى ارواحنا فداه در اين مملكت مذهبى جهات آرامش و آسايش و خير و صلاح كاملاً فراهم آيد.»
• امروز نهمين جلسه دادگاه تجديدنظر متهمان عضو نهضت آزادى برگزار شد. در اين جلسه، سرهنگ دكتر بهرهور، وكيل مدافع آيتالله سيدمحمود طالقانى، درباره عدم صلاحيت و نقص پرونده سخن گفت و يادآور شد كه محاكمه اين آقايان نه فقط در ايران بلكه در ممالك بزرگ دنيا با تعجب و حيرت تلقى شده است. وى با اشاره به اينكه قاضى بايد فقيه و مجتهد يعنى عالم به احكام باشد و كسانى كه مىخواهند به اعمال يك مجتهد رسيدگى كنند بايد صلاحيت شرعى داشته باشند، به اصل 71 متمم قانون اساسى استناد كرد كه در بخشى از آن آمده است: «... و قضاوت در امور شرعيه با حضور مجتهدين جامعالشرايط است» پس طبق اين اصول قانون، بايد محكمه شرعيهاى باشد تا به جرم موكل من حضرت آيتالله رسيدگى نمايد.
• حسنعلى منصور، نخستوزير گفت: برنامه كار دولت، تأمين رفاه و آسايش ملت ايران است و اصول و اساس اين برنامه در چهارچوب توسعه و بهبود وضع اقتصادى است ولى براى اجراى اين برنامه، محتاج مقدورات و زمان هستيم. منصور در جمع خبرنگاران حاضر در جلسه نيز در پاسخ به پرسشى درباره آزادسازى واردات قند و شكر گفت: اين كار در جهت منافع خود مردم است و كار مردم را به دست خود مردم سپردن از امورى است كه اين دولت به آن توجه خاص دارد. هدف دولت، تأمين كامل رفاه مردم و برخوردار كردن ملت از آسايش كامل است و در اين راه با جديت اقدام مىكند.
• به نوشته روزنامه اطلاعات، دولت در نظر دارد تشكيلات حمل و نقل و باربرى با كاميون دولتى را منحل و امور حمل و نقل با كاميون را نيز به مردم واگذار كند. كاميونداران معتقد بودند كه دولت در اين مورد نه تنها نفعى ندارد بلكه ضرر هنگفتى متحمل مىشود.
• امروز گزارش ساليانه شركتهاى عامل نفت ايران مربوط به سال 1963 ميلادى (1342 ش) منتشر شد. بر اساس اين گزارش، توليد نفت خام صادراتى در حوزه قرارداد كنسرسيوم افزايش يافته و 7/11 درصد بيش از ميزان توليد در سال 1962 مىباشد. درآمد ايران از صادرات مواد خام و تصفيه شده نفتى بالغ بر 28 ميليارد و 349 ميليون و 790 هزار ريال يعنى 3/13 درصد بيش از درآمد سال 1962 گرديد. اين گزارش نشان مىدهد كه شمار كاركنان ايرانى از نوزده هزار و 917 نفر در سال 1962 به هجده هزار و ششصد نفر در سال 1963 كاهش يافته است و تعداد كاركنان خارجى نيز كه در 1962، 524 نفر بود به 424 نفر تقليل يافته است.
• امروز اعلام شد كه دولت ايران دو ميليون دلار از اوراق قرضه بانك جهانى را خريدارى كرده است. به نوشته روزنامه پست تهران، در اواخر سال گذشته، بانك جهانى ترتيب فروش يكصد ميليون دلار اوراق قرضه را در خارج از كشور امريكا داد. اين موضوع پس از مذاكره با بانكها و مؤسسات خصوصى 29 كشور خارجى عضو بانك جهانى صورت گرفت و در هنگام انتشار اين اوراق، ايران نيز در رديف كشورهاى خريدار اوراق قرضه به حساب آمد و سهميه ايران در مورد خريد اوراق قرضه، دو ميليون دلار تعيين گرديد.
• روزنامه اطلاعات امروز در مقالهاى زير عنوان «مدارس مختلط زيانبخش است» با اشاره به مطالعات انجام شده بر روى 1200 دانشآموز دختر و پسر هشت تا چهارده سال در آلمان غربى مىنويسد: طرز رفتار پسران و دخترانى كه با هم درس خواندهاند و در يك مدرسه تربيت شدهاند كاملاً با آنان كه در مدارس مجزا بودهاند، متفاوت مىباشد. اين گزارش مىافزايد: تحصيل در مدارس مختلط براى آنان چندان مفيد فايده نمىباشد. دانشآموزان پسرى كه در مدارس مختلط تعليم يافتهاند، از حيث اجتماعى داراى عكسالعمل بسيار مقدماتى مىباشند. پسران در كلاسهاى مختلط بيشتر به پيروى از تمايلات خود عمل مىنمايند و از حيث اجتماعى عقب افتادهتر و منفىتر از پسرانى هستند كه در مدارس پسرانه درس خواندهاند و كمتر علاقه و همبستگى نسبت به اجتماع احساس مىكنند. از آن گذشته، پسران محصل در مدارس مختلط به نسبت خودپسندتر و آمادهتر براى حمله و دعوا مىباشند.