محرم، زمینه‌ساز قیام 15 خرداد

بخش اول
«اطلاعات واصله از منابع مختلف حاکی ا‌ست، وضع عزاداری در سال جاری [محرم 1342ش] در تهران بسیار بی‌سابقه بود و در دستجات و مجالس روضه‌خوانی تعداد زیادی جمعیت شرکت می‌کرد که شاید در ده سال اخیر بی‌سابقه بود... [در این مجالس] به دولت و هیئت حاکمه حمله می‌شد و عکس [آیت‌الله] خمینی و اعلامیه او که خطاب به وعاظ صادر کرده بود... در میان مردم منتشر می‌شد، وعاظی که شدید حمله می‌کردند، عبارت‌اند از: فلسفی، محلاتی، حجازی، شیرازی، اعتمادزاده شیخ جعفر خندق آبادی،...

محرم، زمینه‌ساز قیام 15 خرداد

بخش سوم
ج ـ ضربه‌ نهایی در تاسوعا و عاشورا اسناد و خاطرات حاکی است که فراخوان‌های امام، سخنرانی‌های وعاظ، نوحه‌های مداحان و... در تظاهرات عاشورا به بار نشست. این تظاهرات که متشکل از هیئت‌های مذهبی تهران بود، به شرح ذیل مورد واکاوی قرار می‌گیرد. 1ـ فراخوان هیئت‌ها: گام نخست برای برپایی تظاهرات بزرگ روز عاشورا، چاپ و توزیع تراکت فراخوان و جلب موافقت سران هیئت‌های بزرگ تهران بود. صرف‌نظر از حضور هیئت‌های عزاداری طرفدار نهضت در تظاهرات مذکور، یاران امام...

محرم، زمینه‌ساز قیام 15 خرداد

بخش دوم
ب ـ زمینه سازی در محرم این زمینه‌سازی‌ها را می‌توان به شرح ذیل برشمرد: سخنرانی‌های فلسفی و سایر وعاظ، مداحی در هیئت بنی فاطمه و سایر مساجد و مجالس انقلابی. 1ـ سخنرانی‌های فلسفی در مسجد شیخ‌ عبدالحسین: فلسفی نقل می‌کند: با عنایت بر نظر امام بر محوریت مسجد شیخ عبدالحسین ـ از بزرگ‌ترین مساجد بازار تهران ـ از قبول برخی مجالس سخنرانی در مساجد دیگر خودداری ورزید تا تمرکز اصلی خود را بر آن مسجد قرار دهد. اما حضور جمعیت به گونه‌ای بود که در صحن زیر گنبد و...

محرم، زمینه‌ساز قیام 15 خرداد

بخش اول
«اطلاعات واصله از منابع مختلف حاکی ا‌ست، وضع عزاداری در سال جاری [محرم 1342ش] در تهران بسیار بی‌سابقه بود و در دستجات و مجالس روضه‌خوانی تعداد زیادی جمعیت شرکت می‌کرد که شاید در ده سال اخیر بی‌سابقه بود... [در این مجالس] به دولت و هیئت حاکمه حمله می‌شد و عکس خمینی و اعلامیه او که خطاب به وعاظ صادر کرده بود... در میان مردم منتشر می‌شد، وعاظی که شدید حمله می‌کردند، عبارت‌اند از: فلسفی، محلاتی، حجازی، شیرازی، اعتمادزاده شیخ جعفر خندق آبادی، شیخ باقر...

«دولت شریف امامی» (شهریور 1329 ـ اریبهشت 1340)

بخش سوم
درگذشت آیت‌الله بروجردی در نخستین روزهای بهار 1340 خبر فوت حضرت آیت‌الله بروجردی، عید مردم ایران را به عزا تبدیل کرد. درگذشت این مرجع عالی‌قدر، مهم‌ترین واقعه دوره نخست‌وزیری شریف امامی و زمینه‌ساز انقلاب اسلامی در سال 1357 شد. پس از درگذشت آیت‌الله حائری در سال 1315 تقریباً به مدت یک دهه سرپرستی حوزه علمیه در اختیار یک تن نبود و علما ثلاثه (آیت‌الله فیض، آیت‌الله صدر و آیت‌الله حجت) مرجعیت و اداره حوزه علمیه قم را برعهده داشتند. به درخواست برخی...

«دولت شریف امامی» (شهریور 1329 ـ اریبهشت 1340)

بخش دوم
برنامه‌های شریف‌امامی دولت جدید با بحران‌های متعددی روبه‌رو بود که مهم‌ترین آنها عبارت بود از: بحران اقتصادی، مشکلات در روابط خارجی. شریف‌امامی ابتدا می‌بایست از تشنج‌های موجود در جامعه کم می‌کرد به همین علت انتخابات را که موجب التهاب شده بود به وقت دیگری موکول کرد. او تنش‌زدایی در سیاست خارجی را در رأس برنامه‌های خود قرار داد و سعی کرد روابط خارجی را بهبود بخشیده رابطه متعادلی با همسایگان برقرار نماید. در دوره اقبال به علت در پیش‌گرفتن سیاست...

«دولت شریف امامی» (شهریور 1329 ـ اریبهشت 1340)

بخش اول
قیام پانزدهم خرداد 1342 نقطه عطفی در تاریخ کشور ما به شمار می‌رود. یکی از عوامل مهم برای شناخت بهتر این واقعه تاریخی، ریشه‌یابی و بررسی عوامل منجر به وقوع آن است. در این مقاله به بررسی دولت شریف امامی پرداخته شده است. روی کار آمدن این دولت معلول عوامل داخلی و خارجی است، به همین علت وقایع سیاسی و اجتماعی بعد از کودتای 28 مرداد 1332 نقش مهمی در انتخاب شریف‌امامی به عنوان نخست‌وزیر داشت. محمدرضا پهلوی برای تعدیل فشارهای داخلی و خارجی به پیشنهاد انگلستان،...

بررسی واقعه مدرسه‌ فیضیه قم در2 فروردین 1342 و پیامدهای آن

بخش دوم
پیامدهای واقعه مدرسه فیضیه قم پیامدهای این واقعه را می‌توان به دو دسته کوتاه‌مدت از جمله: حکومت نظامی، اعتصابات و... و بلندمدت نظیر: روضه فیضیه و... به شرح ذیل تقسیم کرد. 1ـ حکومت نظامی در قم: شهر قم پس از واقعه فیضیه، به‌صورت شهر سرکوب شده و نظامی درآمد. برخی از خاطرات حاکی از برقراری حکومت نظامی بود.[1] در معابر و خیابان‌ها‌ نیروهای انتظامی مستقر گردیدند آنان به هر طلبه یا روحانی اهانت می‌کردند.[2] حتی روحانیون تازه وارد به شهر نیز از این توهین در امان...

بررسی واقعه مدرسه‌ فیضیه قم در دوم فروردین 1342 و پیامدهای آن

بخش اول
در واقعه مدرسه فیضیه قم، مأموران امنیتی به شرکت‌کنندگان در مراسم عزاداری سالروز شهادت امام صادق(ع) ـ (25 شوال 1381 ق) برابر با 2 فروردین 1342 حمله کردند و به ضرب و شتم طلاب پرداخته حجره‌های آنها را غارت کردند و ضمن آن به هتک آیت‌الله گلپایگانی پرداخته یکی از طلاب را به شهادت رساندند. برای بررسی علل و عوامل ریشه‌های این اقدام از سوی هیئت حاکمه، باید به سیر تاریخی وقایع نهضت از لایحه انجمن‌ها‌ تا تحریم عیدنوروز توسط مراجع پرداخت. کارگزاران نظام در پی...

دو حادثه در دوم فروردین 1342 (مدرسه فیضیه و مدرسه طالبیه)

بخش سوم
بازتاب حوادث قم و تبریز در اجتماع فاجعه فیضیه و طالبیه قابل مخفی شدن نبود. چون هزاران زائر و ساکن قم و شهر تبریز این حوادث را دیده بودند و این خبر در بین مردم به صورت گسترده‌ای پخش می‌گردید. هجوم به مدارس علمیه قابل دفاع نبود و از این رو حوادث تا اعماق روستاهای کشور پیش رفت؛ و در‌ آستانه انقلاب سفید رسوایی زیادی برای رژیم به بار آورد بسیاری مرعوب شده بودند و تصور می‌کردند که دوران رضاشاه بازگردانده شده و دیگر مبارزه فایده ندارد و هجوم به مدارس فیضیه...