گزارش نخست وزیری به مقامات ساواک در مورد اختلاف نظر بین علما و روحانیون در مقابله با دولت پهلوی 3/5/1342

گيرنده : مقامات ساواك بترتيب سلسله مراتب تاريخ : 3 /5 /42 فرستنده : 333 (اداره بررسيها) موضوع : روحانيون گزارش هفتگى محترما معروض ميدارد روحانيون مقيم شهرستانها كه پس از حوادث 15 خرداد بتهران آمده‏اند و همچنين روحانيون طراز اول تهران با وجود آنكه تا كنون با يكديگر ملاقاتها و مشاوراتى بعمل آورده‏اند معذالك هنوز تصميم واحدى اتخاذ نكرده‏اند و در مورد برنامه آينده خود و روش مقابله با دولت با يكديگر اختلاف دارند. جناح تندرو آنها كه در آغاز نسبتا قوى بود بتدريج حرارت خود را از دست ميدهد و بيشتر آنها در نتيجه شكستهاى پى در پى و اقدامات بدون نتيجه خويش خسته شده و مايل هستند حتى‏الامكان با وضع آبرومندى با دولت سازش كنند. آنها كه در روزهاى اول هرگونه مذاكره‏اى را منوط باستعفاى دولت و آزادى كليه بازداشتى‏هاى اخير ميدانستند هم اكنون اقداماتى بعمل ميآورند تا شايد با اعليحضرت همايون شاهنشاه و يا لااقل با وزير دربار شاهنشاهى ملاقات نمايند. و مستدعيات خويش را بوسيله مشاراليه بشرف عرض ملوكانه برسانند. آيت‏اله خوانسارى هر چه بيشتر خود را كنار ميكشد. آيت‏اله مرعشى نجفى عملاً اظهار خستگى ميكند. آيت‏اله روح اله كمالوند به آيت‏اله شريعتمدارى گفته است آقايان نبايد راضى شوند بيش از اين شكاف موجود بين دولت و روحانيون كه بر اثر پاره‏اى كارهاى نسنجيده بعضى از ايشان بوجود آمده باقى بماند. و بحيثيت آنها لطمه وارد شود. آيت‏اله شريعتمدارى هم نظر آقاى كمالوند را تاييد و بنامبرده توصيه كرده كه محرمانه همين نظر را بآيت اله ميلانى هم در ميان بگذارد. جزايرى رئيس پيشين بازرسى وزارت فرهنگ كه از منسوبين آيت‏اله ميلانى است و با او تماس دارد از قول آيت‏اله ميلانى اظهار ميداشت كه دستگاه حكومت مقامات حقيقى مذهبى را با آن عده افراد مال پرستى كه در لباس روحانيت در آمده‏اند و براى تحصيل مال و مقام بهركارى اقدام ميكنند اشتباه كرده است و گرنه بجاى مبارزه با روحانيت با فساد موجود در دستگاه حكومت مبارزه ميكرد تا جدائى بين مردم و حكومت از بين برود. در هر حال بيشتر روحانيون مايل بسازش ميباشند. اما انتظار دارند كه اين سازش براى آنها بصورت آبرومندى بعمل آيد. بطوريكه از محافل مذهبى حوزه علميه قم كسب اطلاع گرديده با آزاد شدن آقاى ابوالفضل توليت متولى سابق آستان حضرت معصومه (ع) زمينه براى التيام روابط دولت و روحانيون مخالف بويژه در شهرستان قم بيش از هر موقعى فراهم گرديده است. زيرا نامبرده در گذشته نيز رل واسطه و ميانجى را بازى مينموده و زبان طرفين را خوب درك ميكند. بعلاوه مشاراليه بخاطر حفظ مقام و موقعيت خود و جلب مساعدت دولت پيوسته تمايلات دولتى داشته و روى اين اصل با آزادى وى موقعيت مناسبى جهة بهبود مناسبات دولت و روحانيون فراهم شده است. اين نسخه در پرونده كلى روحانيون بايگانى شود. شهابى

قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک جلد سوم زندان
 
تعداد بازدید: 1416

آرشیو اسناد