ساواک درباره نهضت آزادی و اعضا و فعالیتهای آن 14/4/1343

گزارش ويژه درباره : جمعيت نهضت آزادى شامل : مقدمه، تاسيس، مؤسسين، تشكيلات اوليه، نحوه و چگونگى فعاليت، مبارزات دستگاههاى انتظامى عليه اقدامات آن وضع فعلى نظريه پيشنهاد تاريخ : 14 /4 /1343 تاريخ : 14 /4 /1343 درباره : جمعيت نهضت آزادى محترما به استحضار ميرساند. مقدمه. قيام مردم در 28 مرداد سال 32 به دوره حكومت دكتر مصدق و استيلاى دارودسته او بر تمام شئون كشور خاتمه داد و عده‏اى از ياران صميمى و طرفداران متعصب او كه دريافتند با واژگون شدن بساط مصدق و برملا شدن ماهيت مقاصد ملى نماى او در عرصه سياست ايران جائى براى آنها باقى نمانده، براى احراز موقعيتهاى از دست رفته بطور كاملاً مخفيانه مبادرت به تشكيل سازمانى به نام نهضت مقاومت ملى كردند و تا سال 1339 با پخش روزنامه راه مصدق بصورت زيرزمينى تلاش مذبوحانه‏اى نمودند. دستور فرمان انتخابات در سال 392 و تأكيدات اعليحضرت همايون شاهنشاهى درباره آزادى انتخابات فرصت مناسبى بود كه تشكيلات متلاشى شده جبهه ملى و سران احزاب وابسته و طرفدار آن گردهم جمع شده و تجديد حيات سياسى آنرا اعلام كنند. گردانندگان سازمان مخفى نهضت مقاومت ملى از جمله مهندس مهدى بازرگان. دكتر يداللّه‏ سحابى. مهندس منصور عطائى. و چند تن ديگر نيز به جبهه مزبور پيوستند ولى طى مدت چند ماه جبهه ملى را با وجود عناصرى اعتدالى و ميانه‏رو وسيله مطلوبى براى نيل بمقاصد سياسى و اعمال نظريات و افكار تند و افراطى خويش نيافتند و مقارن ارديبهشت ماه سال 1340 سازمانى بنام «جمعيت نهضت آزادى ايران» بوجود آوردند كه ذيلاً نحوه تأسيس سازمان و تشكيلات اوليه. روش و نوع فعاليت، مبارزات دستگاههاى انتظامى با آن و بالاخره وضع فعلى جمعيت موصوف را از عرض ميگذراند. الف. نحوه تأسيس. مؤسسين. سازمان و تشكيلات اوليه. كسانيكه مبادرت به تأسيس جمعيت نهضت آزادى كردند از سالها قبل بانحاء مختلف خود را مردمانى متدين معرفى كرده و شديدا نسبت بدين و مذهب تظاهر مينمودند و از طرف ديگر كليه آنان كسانى بودند كه مصدق را پيشواى ملت ايران ناميده و تا مدتها بعد از سال 32 او را نخست‏وزير حقيقى ايران خطاب ميكردند و نسبت بوى تعصبى شديد و غيرقابل انعطاف داشتند بنابراين عناصر مزبور با تهيه و تدوين مرامنامه‏اى باهداف خود ماهرانه رنگ دينى داده و مقاصد خود را ملى قلمداد و اساس كار تبليغات خويش، را بر مبناى دين و ملت دوستى و احقاق حقوق اساسى قرار داده و با توزيع مرامنامه مدونه خويش، از ارديبهشت ماه سال 40 آغاز فعاليت كرده و در خيابان كاخ با تهيه منزلى، آنجا را بعنوان كلوپ و مركز جمعيت نامگذارى كردند و بدنبال آن سيدمحمدرضا فريد زنجانى (روحانى مقيم خيابان فرهنگ) با صدور اعلاميه‏اى موجوديت اين جمعيت را اعلام و نسبت به توفيق موسسين آن اظهار اميدوارى كرد. كسانى كه مؤسس جمعيت مزبور بودند. بشرح زير معرفى ميگردند : 1ـ مهندس مهدى بازرگان : استاد دانشكده فنى دانشگاه تهران كه از بانيان حزب ايران و از مؤسسين اوليه انجمنهاى اسلامى است كه بعد از ائتلاف حزب ايران با حزب منحله توده5 ظاهرا از آن كناره‏گيرى كرد ولى با روى كار آمدن دكتر مصدق باو نزديك شد و پس از چندى در رديف صميمى‏ترين ياران و همكاران او درآمد و تا آخرين لحظات حكومت وى با نامبرده همكارى داشت پس از قيام ملى 28 مرداد سال 32 مدتى بازداشت و تحت تعقيب بود كه مورد عفو واقع و آزاد شد. پس از آزادى اقدام به تشكيل نهضت مقاومت ملى كرد و تا سال 39 بطور زيرزمينى اقداماتى در زمينه بدبين ساختن افكار عمومى نسبت بمقررات و وضع موجود و مقامات عاليه و دستگاههاى مسئول كشور انجام داد. بعد از اعلام فعاليت مجدد جبهه ملى جزء كسانى بود كه براى زنده كردن اين جبهه تلاش فراوان نمود و بالاخره باتفاق ساير همكارانش نهضت آزادى را بوجود آورد و جمعيت اخير بكارگردانى او مدتى اقدامات حادى برخلاف امنيت داخلى و مصالح عاليه مملكت انجام داد تا اينكه بالاخره بعلت رفتار خلاف مصالح و امنيت كشور در حدود بهمن ماه سال 41 باتفاق عده‏اى از سران جبهه ملى و گردانندگان نهضت آزادى بازداشت گرديد و فعلاً در دادگاه تجديدنظر ويژه اداره دادرسى ارتش تحت محاكمه ميباشد. 2ـ دكتر يداللّه‏ سحابى : استاد رشته زمين‏شناسى دانشگاه تهران از طرفداران متعصب دكتر محمد مصدق است كه در دوره حكومت او با وى همكارى و در اقدامات نامبرده بسهم خود دخالت كرد و بعد از 28 مرداد سال 32 مدتى بازداشت بود و رويهمرفته مشاراليه وضعى نظير مهندس مهدى بازرگان داشت با اين تفاوت كه مهندس بازرگان هميشه و در همه جا نقش رهبرى را بعهده داشته و دكتر سحابى «دستيار وفادار او بوده است و اين شخص نيز هم‏اكنون در دادگاه مراحل آخرين دفاع خود را نسبت باتهامات وارده ميگذراند. 3ـ سيدمحمود علائى طالقانى : مدرس مدرسه عالى سپهسالار و پيشنماز مسجد هدايت از طرفداران و علاقمندان دكتر مصدق بوده كه تقريبا از سال 37 اين تمايل بمصدق و مخالفت شديد خود را نسبت بحكومت و وضع موجود علنى ساخت و با تشكيل جلسات سخنرانى مذهبى و استفاده از منابر بى‏پروا نسبت به وضع موجود و مقررات جارى كشور انتقاد و مقامات عاليه و مسئول مملكت را مورد حمله شديد قرار داده و تا سال 39 در زمينه تبليغات و تلقينات خلاف مصالح مملكتى سعى فراوان بكار برد و از سال 39 در جبهه ملى شركت و سپس در سال 40 باتفاق سايرين نهضت آزادى را ايجاد و بعنوان عضو مؤسس و سپس عضو هيئت اجرائيه چه شخصا و چه باتفاق ساير بانيان نهضت آزادى اقداماتى در زمينه تهيه و انتشار اعلاميه و نشريات تحريك‏آميز و خلاف مصالح مملكت و جلب كمك و همكارى روحانيون مخالف و تهيه پيش‏نويس اعلاميه‏هاى موهن نسبت بمقامات عاليه كشور بعمل آورد و در بهمن ماه سال 41 باتفاق سايرين بازداشت و در اوائل سال 42 با سپردن تعهد عدم فعاليت و جبران رفتار گذشته آزاد شد ولى بلافاصله كردار سابق را با شدت آغاز و با شروع محرم سال گذشته مبادرت به تحريك مردم بشورش و عصيان كرد تا اينكه در خرداد ماه سال 42 براى مرتبه دوم بازداشت و همراه ساير سران و فعالين نهضت آزادى به اتهام اقدام بر ضدامنيت داخلى مملكت تحت تعقيب واقع شد و اكنون دادگاه تجديدنظر ويژه در مرحله استماع آخرين دفاع او و سايرين است و قريبا حكم درباره وى صادر خواهد نمود. 4ـ مهندس منصور عطائى : استاد دانشكده كشاورزى كرج و از طرفداران دكتر محمد مصدق بوده كه با افراد فوق‏الذكر در تشكيل و اداره سازمان نهضت مقاومت ملى همكارى داشته و از سال 39 در فعاليت جبهه ملى شركت و در سال 40 همراه با سايرين نهضت آزادى را بوجود آورده است. بعد از آنكه در سى‏ام تيرماه سال 40 عده‏اى از سران جبهه ملى و نهضت آزادى منجمله شخص موصوف بمنظور رفتن به مزار و نهادن دسته گل بر قبر مقتولين 30 تير سال 31 عازم شهررى بودند دستگير شدند. مهندس عطائى مدتى در بازداشت بود و سپس با تقديم عريضه‏اى به پيشگاه مبارك شاهانه تقاضاى عفو و استخلاص از زندان را نمود و اوامر مطاع ملوكانه داير بر اجابت استدعاى او شرفصدور يافت و متعاقبا مشاراليه تعهدى سپرد كه بر مبناى تعهد مزبور از عضويت در نهضت آزادى و فعاليت بنفع آن كناره‏گيرى نموده و در آتيه نيز هيچگونه فعاليتى نخواهد كرد و با اين ترتيب اين شخص كه در تأسيس نهضت آزادى با سايرين همكارى داشت و مدتى عضويت هيئت اجرائيه را عهده‏دار بود عملاً از اين جمعيت كناره‏گيرى كرد و تا اين تاريخ هيچگونه اطلاعى كه دال بر فعاليت مجدد و يا ابراز علاقه او نسبت بكارهاى گذشته باشد واصل نگرديده است. 5 ـ حسن نزيه1 : وكيل دادگسترى از طرفداران و علاقمندان دكتر محمد مصدق بوده كه در سازمان نهضت مقاومت ملى فعاليت داشته و از سال 39 در جبهه ملى شركت و متعاقب آن با سايرين در ايجاد نهضت آزادى همكارى نموده است. نامبرده پس از تشكيل جمعيت اخير به سمت عضو هيئت اجرائيه انتخاب و مسئوليت گويندگى اين جمعيت را عهده‏دار بوده و در زمينه شناساندن نهضت آزادى و مرامنانه آن تلاش فراوان نموده و تا اواسط سال 41 دو بار به اتهام اقدام بر ضد امنيت داخلى مملكت بازداشت گرديد تا اينكه پس از تشكيل كنگره جبهه ملى در سال 41 و بدنبال دستگيرى عده‏اى از سران جبهه مذكور و نهضت آزادى مدتى مخفيانه بسر برده و سپس خود را بمقامات انتظامى معرفى و مراتب كناره‏گيرى و عدم فعاليت خويش را در نهضت آزادى اعلام و متعهد گرديده است كه در آتيه كوچكترين فعاليتى بنفع نهضت آزادى و يا جبهه ملى و برخلاف مصالح مملكت ننمايد و چون پرونده انفرادى او حاكى از عمل بتعهدات سپرده شده بود مراتب كناره‏گيرى وى از فعاليتهاى خلاف امنيت و مضره بحال كشور به اداره دادرسى ارتش اعلام و از لحاظ اتهامات وارده درباره‏اش قرار منع تعقيب صادر و از آن زمان تاكنون هيچگونه مدرك و دليل و يا اطلاعى حاكى از تلاش مجدد اين شخص نرسيده است. 6ـ محمدرحيم عطائى : كارمند راه‏آهن دولتى ايران از طرفداران و علاقمندان مومن دكتر مصدق است كه در فعاليتهاى سازمان مقاومت ملى نقش موثرى داشته و از بنيان‏گزاران نهضت آزادى است مشاراليه در سالهاى 40 ـ 41 ـ 42 چند بار به اتهام اقدام بر ضد امنيت داخلى مملكت بازداشت و چون در اوائل سال 42 فعاليتهاى آشوب طلبانه او در نهضت آزادى محرز بوده دستگير و مدتى بازداشت گرديده و پس از چندى بعلت ابتلا به بيمارى شديد قلبى با قرار التزام عدم خروج از حوزه قضائى تهران از طريق اداره دادرسى ارتش مرخص شده ليكن عليه او نسبت به اتهامات وارده كيفرخواست صادر و قريبا پس از پايان كار متهمين دسته اول نهضت آزادى همراه با متهمين دسته دوم بدادگاه احضار خواهد شد. 7ـ عباس سميعى : شغل كارمند وزارت كشاورزى (بنگاه شيميائى) از علاقمندان مومن به دكتر مصدق و از اعضاء موثر نهضت مقاومت ملى بوده كه از لحاظ فعاليتهاى سياسى و اقدامات خلاف مصالح مملكتى وضعى شبيه به محمدرحيم عطائى داشته و در تأسيس نهضت آزادى شركت نموده و در سال 42 به اتهام اقدام بر ضد امنيت داخلى مملكت بازداشت گرديده و چون عريضه‏هاى متعددى داير بر عدم فعاليت خود تسليم كرده از طرف اداره دادرسى ارتش با قرار التزام عدم خروج از حوزه قضائى تهران بمبلغ يكصد هزار ريال آزاد و عليه او از لحاظ اتهامات وارده كيفرخواست صادر شده كه قريبا همراه با ساير متهمين دسته دوم جهت محاكمه بدادگاه احضار خواهد شد. جمعيت نهضت آزادى پس از آنكه بوسيله افراد نامبرده بالا تأسيس گرديد، عده‏اى از دوستان و طرفداران دكتر مصدق و مهندس بازرگان و سايرين در تشكيلات آن شركت كردند و از بين اعضاء مؤسس بدوا چهار نفر بنامهاى مهندس مهدى بازرگان، دكتر يداللّه‏ سحابى، مهندس منصور عطائى و حسن نزيه (اسناد لانه جاسوسى، ج 23 ؛ خبرگزارى پارس، جوان، ش 26) را بعنوان اعضاء هيئت اجرائيه انتخاب نمودند كه پس از كناره‏گيرى مهندس منصور عطائى در سال 40 و حسن نزيه در سال 41 بترتيب سيدمحمود علائى طالقانى و حاج احمدعلى بابائى (شغل چوب‏فروش) در هيئت اجرائيه عهده‏دار مسئوليت گرديدند و سپس كميته‏هائى بنام : كارگران به مسئوليت محمدرحيم عطائى. كارمندان به مسئوليت احمد صدر حاج سيد جوادى1 دادستان اسبق تهران دانشجويان به مسئوليت ابوالفضل حكيمى دانشجوى دانشكده علوم. كميته اصناف و بازاريان به مسئوليت حاج احمدعلى بابائى و كميته روحانيون به مسئوليت سيدمحمود علائى طالقانى بوجود آوردند و از طرف ديگر انجمنهاى اسلامى وابسته به مهندس بازرگان هم بعنوان نيروى پشتيبانى فعاليت جنبى بنفع نهضت آزادى آغاز نمودند بدون اينكه عملاً و كلاً عناصر آن به عضويت نهضت آزادى درآيند و مسئول دبيرخانه اين انجمنها شخصى بنام محمدمهدى جعفرى2 دانشجوى دانشسرايعالى بود و دكتر عباس شيبانى مسئول انجمن اسلامى دانشجويان نيز بطور رسمى فعاليت خود را در نهضت آزادى آغاز نمود و ادامه ميداد. در اوائل سال 42 كه طرح ضربتى دوم از طرف دستگاههاى مسئول بمورد اجراء گذاشته شد عناصر مسئوليتدار بالا همگى دستگير و چون در آن زمان احمد صدر حاج سيدجوادى مصونيت قضائى داشت مرخص گرديد و دكتر عباس شيبانى. حاج احمدعلى بابائى. ابوالفضل حكيمى و محمدمهدى جعفرى نيز با اولين دسته متهمين بمنظور پيگرد قانونى تسليم دادگاه گرديده و اكنون با ساير سران نهضت آزادى در مرحله آخرين دفاع در دادگاه تجديدنظر ميباشند. پس از آن در حدود اوائل سال 42 سازمان معروضه بالا تقريبا متلاشى گرديده و بجمعيت نهضت آزادى از يك رهبرى منظم و سيستم متشكل خارج و عده‏اى از اعضاء و وابستگان به آن پس از مشاهده اقدامات دولت عليه مسئولين و فعالين اين جمعيت عملاً از فعاليت در جمعيت مورد بحث كناره‏گيرى نموده و عده‏اى ديگر كه نسبت بسران و مرامنامه آن علاقمند و معتقد بودند فعاليت خود را مخفيانه آغاز كردند. ب ـ نحوه و چگونگى فعاليتهاى جمعيت نهضت آزادى از بدو تأسيس تا اواسط سال 42: مؤسسين جمعيت نهضت آزادى كه عموما افراد واخورده سياسى بوده و قلبا نسبت بدستگاه و وضع موجود كشور كينه‏اى آشتى‏ناپذير داشتند، از همان بدو تأسيس جمعيت خود تبليغات فريبنده و گمراه‏كننده خويش را در پوشش ديندارى و ملت دوستى آغاز و با استفاده از اين روش ابتدا افكار مستعد و ملتهب جوانان دانشجوى كشور را آماج تبليغات خود قرار داده و سپس به جلب پاره‏اى متعصبين مذهبى پرداخته و با آغاز اختلاف بين پاره‏اى روحانيون و دستگاههاى دولتى خود را به اين عده نزديك و بهره‏بردارى را از تبليغات روحانيون مخالف و شاگردان و دستياران آنان بنفع مقاصد خويش نموده و موفق به گردآورى عده‏اى عضو متمايل و دنباله‏رو گرديدند و چون از سالها قبل بطور انفرادى و پس از تأسيس نهضت آزادى بطور جمعى مقاصدى را عليه مصالح كشور دنبال مينمودند با اغتنام فرصت مبادرت باقداماتى از قبيل ايجاد جنگ اعصاب و اخلال نظم و تهيه و توزيع اعلاميه و نشريات گوناگون در زمينه مخالفت علنى با دولت. اهانت بمقامات مسئول و عاليه كشور و مشوب ساختن اذهان عمومى و تخطئه اقدامات اصلاحى انجام شده و شركت غيرمستقيم در غالب عمليات براندازى دستجات و گروههاى سياسى و مذهبى و نيز همكارى با اشرار و ساير جناحهاى مخرب و تأييد و تقويت آنان نموده و با براه انداختن بلوا و آشوب امنيت كشور را دستخوش اخلال نمودند بدون آنكه اصول و مرام مشخصى را تبعيت كنند و منظور نهائى آنان تحريك احساسات عمومى و برانگيختن آن عليه دستگاه حكومت و روش جارى و مآلاً بهره‏بردارى از آن به نفع مقاصد شخصى بوده است. ج ـ اقدامات و مبارزات دستگاههاى مسئول عليه فعاليتهاى نهضت آزادى: سوابق مؤسسين نهضت آزادى و نحوه فعاليت اين جمعيت پس از تشكيل دستگاه‏هاى انتظامى را متوجه وضع اين عده نموده و چون در ابتداى امر جمعيت مزبور با تهيه منزلى در خيابان كاخ مركز ثابت و پايگاهى براى خود بوجود آورده بود و عناصر معلوم‏الحالى براى شركت در آن بر يكديگر پيشى ميگرفتند لذا پس از مدتى باشگاه مزبور تعطيل و پس از آن نهضت آزادى فاقد مركز ثابت گرديد ـ از طرف ديگر انتشار اعلاميه‏هاى تحريك‏آميز و فعاليتهاى ناشى از جمعيت مزبور سبب گرديد كه يك بار در اواخر سال 41 و بار ديگر در اوائل سال 42 با تهيه طرح قبلى عده‏اى از سران و فعالين جمعيت مورد بحث دستگير و با توجه به مدارك مكشوفه پرونده‏هاى آنان تكميل و جهت پيگرد قانونى به اداره دادرسى ارتش ارسال شود و چون اتهامات وارده به متهمين دستگيرشده از لحاظ اهميت در درجه 1 و 2 قرار داشت، دسته اول آنان شامل نه نفر بعنوان اولين دسته به دادگاه تحويل و اينك مراحل آخرين دفاع خود را مى‏گذرانند و پرونده‏هاى دسته دو نيز با صدور كيفرخواست آماده گرديده كه پس از خاتمه كار دادگاه دسته اول عده اخير جهت محاكمه احضار خواهند شد و صورت اسامى اين دو دسته منضما تقديم ميگردد. آنچه كه تا بحال در مورد جمعيت نهضت آزادى بعرض رسيد مربوط بوضع جمعيت مزبور از بدو تأسيس تا اوايل تابستان سال 1342 است كه داراى فعاليتى نسبتا علنى بوده و بطوريكه ملاحظه فرمودند در اين مدت اقداماتى بمنظور خنثى كردن فعاليت آنان بعمل آمده است در بين افراديكه نام آنها ذكر گرديد سه نفر باسامى : مهندس منصور عطائى، حسن نزيه و احمد صدر حاج سيدجوادى يا تعقيب نگرديدند و يا آنكه محكوميت حاصل ننمودند و علت آنهم همانطوريكه معروض افتاد كناره‏گيرى و عدم فعاليت دو نفر اول بوده و شخص اخير هم در زمان دستگيرى مصونيت قضائى داشته و مرخص گرديده ليكن از جمله عناصرى است كه نسبت به مرام و هدف نهضت آزادى مومن بوده و در حال حاضر بظاهر فعاليتى نميكند ولى مترصد موقعيت است و دو نفر اول در وضع فعلى قابل تعقيب ميباشند. د ـ وضع فعلى و نحوه فعاليت كنونى نهضت آزادى : وارد آوردن دو ضربه به جمعيت مورد نظر و دستگيرى و تعقيب سران و فعالين آن و كشف و ضبط دستگاه پلى‏كپى و مركز انتشاراتى اين جمعيت اولاً جمعيت مزبور را از صورت يك سازمان متشكل خارج و رهبرى آنرا دچار اخلال نمود و ثانيا زنگ خطرى بود براى ساير افراد آن كه دستگاههاى مسئول كشور را مراقب و متوجه اعمال خود ديدند بنابراين بعد از آنكه مدتى دچار بهت و سرگردانى بودند فعاليت خود را بطور زيرزمينى و كاملاً مخفيانه و محدود آغاز و بعضا اعلاميه‏هاى معدودى بنام اين جمعيت به صورت خيلى محدود بين متمايلين به جمعيت موصوف توزيع گرديد و پس از بررسيهاى لازم يكى از عناصر فعال اين جمعيت كه مسئول تهيه اين نشريات بود تعقيب و دستگاه پلى‏كپى و مقدارى لوازم استنسيل از وى ضبط و با پرونده به اداره دادرسى ارتش تسليم گرديد و متعاقب آن نيز مامورين در جريان كار اين عناصر بودند و با اينكه تلاشهاى آنان خيلى محدود و مخفى بود معهذا تابحال چهار نفر ديگر از آنان كه فعاليتهائى در زمينه تهيه و توزيع نشريات و تبليغ بنفع سران نهضت آزادى داشته‏اند بازداشت و باستثناى دو نفر آنان باسامى حسن عبوديت و لطف‏اللّه‏ ميثمى كه اخيرا از طريق اداره دادرسى ارتش با قرار اخذ كفيل مرخص شده‏اند سه نفر بقيه بنامان: سيدمصطفى مفيدى، محمد بسته‏نگار و ناصر بازرگان در زندان بانتظار كيفر بسر مبيرند. هنوز هم عده‏اى هستند كه نسبت به سران نهضت آزادى علاقمند و به مرامنامه آن پاى‏بند ميباشند اين عده بدون آنكه بوسيله مغز متفكرى رهبرى شوند بر طبق سليقه و نظرات شخصى بطور پراكنده و مخفيانه فعاليتهائى در زمينه تبليغ بنفع سران نهضت آزادى و توجيه مرامنامه آن و بيگناه معرفى كردن متهمين بازداشتى و بعضا تهيه و نشر اعلاميه هائى در همين مورد دارند و صورت اسامى عناصر درجه 1 و 2 كه تا حدود امكان وضع تلاشهاى آنان با توجه به اطلاعيه‏هاى رسيده روشن ميباشد به ضميمه تقديم و به استحضار ميرساند كه اصولاً نهضت آزادى داراى متمايلينى نيز هست كه ميتوان آنها را از نظر داشتن تمايل و ميزان علاقمندى در درجه سوم قرار داد و صورت اسامى افراد شناخته شده آن بپيوست از عرض ميگذرد. همچنين در گذشته نيز عناصرى بوده‏اند كه بنفع جمعيت فوق‏الذكر تلاشهائى داشته‏اند كه فعلاً مدتى است در مورد آنها اطلاعى دال بر ادامه فعاليتهاى سابق نرسيده و نام اين عده نيز از لحاظ درجه فعاليتى كه داشته‏اند در ليست جداگانه‏اى بضميمه اين گزارش تقديم ميشود. ه : نظريه درباره جمعيت نهضت آزادى: جمعيت مورد بحث طى مدت فعاليت خود تبليغاتى نموده و اين تبليغات در بين طبقه‏اى از مردم اثرى بجاى گذاشته و علاوه بر آن پس از دستگيرى و محكوميت سران و فعالين اين جمعيت از سوى بقاياى آن اقداماتى در جهت موجه جلوه دادن اعمال انجام شده از طرف نهضت آزادى و بيگناه و وطن‏پرست معرفى نمودن سران و فعالين جمعيت مزبور بعمل آمده است كه اين خود امر را به عده‏اى مشتبه ساخته و احتمال ميرود كه روزى اثرات موجود و ايمان بقاياى نهضت آزادى و تلاشهاى مداوم ولى پنهانى آنان بار ديگر جمعيت موصوف را با عناصرى آماده‏تر متشكل سازد كه اين موضوع متضمن خطراتى مانند گذشته خواهد بود و ايجاب مينمايد كه براى محو اثرات كامل تلقينات اين جمعيت و آسودگى مدام كشور از شر وجود افراد آن اولاً اقدامات پيگيرى بمنظور متلاشى ساختن و اضمحلال كامل اين جمعيت و تنبيه و تعقيب قانونى عناصر فعال و هدايت و ارشاد متمايلين فريب خورده آن بعمل آيد ثانيا فعاليتهائى در زمينه خنثى كردن تبليغات فريبنده آنان معمول گردد تا در درجه اول افكار عمومى متوجه ماهيت مقاصد عناصر اين جمعيت شده و در درجه ثانى نام اين عده زمانى بصورت امامزاده هائى مظلوم در بين افراد ظاهربين و ساده‏لوح برده نشود. و ـ پيشنهاد : در صورت تصويب نظريه فوق، بمنظور رسيدن به نتيجه مطلوب پيشنهاد مينمايد: 1ـ از هم‏اكنون دادرسى ارتش دادگاه مجهزى بمنظور محاكمه متهمين دسته دوم و بازداشت‏شدگان اخير آماده و بعد از خاتمه كار متهمين دسته اول بلافاصله اقدام به رسيدگى به اتهامات متهمين مزبور بنمايد. 2ـ محكومين دسته اول مدت محكوميت خود را در زندانهاى خارج از تهران مثلاً زندان برازجان، بگذرانند تا امكان هرگونه تماس و ملاقات با آنان و كارگردانى فعالتيها بوسيله ايشان از داخل زندان منتفى گردد. 3ـ نسبت بدستگيرى عناصر باقيمانده كه طبق اطلاعات رسيده در زمينه تهيه و پخش نشريات و تبليغ بنفع سران بازداشتى نهضت آزادى فعاليتهائى مينمايند اقدام و با تحقيقات كامل از آنان دستيارانشان را نيز شناخته و تعقيب پيگير و مداوم اين افراد تا حصول نتيجه قطعى بمنظور اضمحلال و نابودى كامل نهضت آزادى دوام يابد. 5ـ نظر باينكه افراد درجه 3 يعنى متمايلين اين جمعيت اغلب افرادى فريب خورد بوده و از طرفى فعاليت حادى نيز از آنان ديده نشده و بمنظور دستگيرى و تعقيب آنان مدارك كافى وجود ندارد تدريجا بساواك احضار و ضمن ارشاد اين عده از آنها تعهد عدم فعاليت و كناره‏گيرى از نهضت آزادى و ساير دستجات مضر بحال مملكت و تنفرنامه نسبت بسران جمعيت و اعمال آنها اخذ شود. مستدعى است منويات خاطر مبارك را امر به ابلاغ فرمايند تا اقدام گردد. در اين زمينه اقدامات مقتضى معمول گردد لازم است طرح اجرايى تهيه و به اينجانب گزارش شود. 17 /4 با پيشنهاد آن اداره كل موافقت حاصل است لازم است طرح اجرائى به اينجانب گزارش شود. 17 /4 به طور محرمانه گزارش فعاليتهاى نهضت آزادى به دفتر ويژه ارسال و اقداماتى كه ساواك نموده نيز منعكس گردد. 17 /4

قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک جلد ششم تبعید
 
تعداد بازدید: 1768

آرشیو اسناد