پیش بینی ها و دستورات اصلی ساواک جهت کنترل عزاداری های محرم و صفر در سال 1343

تاريخ : 7 /2 /43 بطورى كه استحضار دارند اندكى پس از مراجعت آيات خمينى و قمى به شهرستانهاى قم و مشهد ايادى و طرفداران آنها و ساير دستجات مخالف دولت به تكاپو افتاده و به منظور بهره‏بردارى از موقعيت بدست آمده تحت عنوان تجليل از آيت‏اللّه‏ خمينى اقدام به برگزارى مراسم جشن و سخنرانى ـ تهيه و توزيع تراكت و اعلاميه‏هاى مضره و غيره نمودند از طرف ديگر موضوع مفاد روزنامه اطلاعات مورخ (18 /1 /43) نيز بهانه‏اى بدست آيت‏اللّه‏ خمينى و طرفداران وى داد كه قيافه واقعى خود را نشان دهند از جمله سخنرانى مورخ چهارشنبه (26 /1 /43) آيت‏اللّه‏ خمينى و تبليغاتى كه عناصر ماجراجو و طرفداران وى در اين مورد نمودند زمينه را براى فعاليتهاى حادتر بعدى عناصر مخالف فراهم نمود و از هم اكنون پيش‏بينى مى‏شود با نزديك بودن ماه محرم روحانيون مخالف و احزاب و دستجات و ساير عناصر مخالفى كه در شرايط موجود به گرد محور روحانيت متمركز شده‏اند از ماه محرم به منظور تأمين خواسته‏هاى خود و احتمالاً ايجاد تشنجاتى در كشور حداكثر بهره‏بردارى را بنمايند لذا به منظور جلوگيرى از غافلگيرى و عمليات حاد اين قبيل افراد و دستجات و جمعيتهاى سياسى مخرب ايجاب مى‏نمايد قبل از فرا رسيدن ايام عزادارى محرم پيش‏بينى‏هاى لازم ملحوظ و پيشنهاداتى بشرح ذيل به استحضار برساند : الف ـ آيت‏اللّه‏ خمينى (قم) در حال حاضر آيت‏اللّه‏ خمينى به عنوان سمبل مخالفت با دولت تجلى نموده و كليه عناصر مخالف در صدد بهره‏بردارى از موقعيت فعلى وى مى‏باشند. نامبرده از طرفى براى حفظ موقعيت خويش و از جانب ديگر به منظور پاسخ دادن به خواسته‏هاى مخالفين مجبور است حتى اگر چه برخلاف تمايلات باطنى خودش نيز باشد مسئله مخالفت با دولت را ادامه دهد و همانطور كه فوقا به استحضار رسيد ايام عزادارى ماه محرم بهترين فرصت براى اعمال اين نظرات خواهد بود لذا پيشنهاد مى‏نمايند بنحوى مضرات و خطرات ناشى از اين رويه به وى تذكر داده شود بخصوص بهره‏برداريهائى را كه احزاب و دستجات مخالف نظير جمعيت نهضت آزادى ـ عناصر وابسته به فدائيان اسلام ـ جبهه ملى و ساير جناحهاى مخالف دولت از وى خواهند نمود و از مشاراليه به عنوان عامل اجراء مقاصد شوم خود استفاده خواهند كرد به وى گوشزد شود و تفهيم گردد كه اصلح است قبل از رسيدن ماه محرم تحت عنوان عارضه كسالت و يا زيارت عتبات از قم خارج و ضمن طرحى كه تهيه مى‏گردد يا در تهران از وى نگهدارى و مراقبت شود و يا اينكه موجبات مسافرت يك ماهه وى جهت عتبات فراهم گردد. با اين ترتيب در ايام عزادارى. شهرستان قم از صورت مركزيت و كانون مخالفت خارج شده و طبعا از عزيمت تعداد كثيرى از طرفداران آيت‏اللّه‏ خمينى و عناصر مخالف كه در انتظار چنين فرصتى نشسته‏اند بنحو قابل ملاحظه‏اى كاسته خواهد شد. ممكن است با تذكراتى كه به آيت‏اللّه‏ خمينى پيرامون خطرات ناشى از ادامه روش فعلى داده مى‏شود بدوا توافقى مبنى بر ترك رويه سابق بنمايد ليكن توافق وى هيچگونه ضمانت اجرائى ندارد بخصوص در برابر فشارها و تحميلاتى كه از ناحيه جناحهاى مخالف به وى وارد مى‏شود خواه‏ناخواه در مسير ارضاء تمايلات آنها قرار خواهد گرفت و به طور قطع در ماه محرم مشكلاتى ايجاد خواهد نمود و اينطور استنباط مى‏شود كه بهترين روش در شرائط موجود عدم حضور وى در حوزه علميه قم مى‏باشد. ب ـ آيت‏اللّه‏ قمى (مشهد) آيت‏اللّه‏ قمى نيز در بدو ورود به مشهد وضعى مشابه به آيت‏اللّه‏ خمينى داشته ليكن اندكى پس از تلگراف واصله از آيت‏اللّه‏ خمينى مبنى بر تكذيب موافقت روحانيون با لوايح ششگانه مخالفت خود را ابتداء وسيله ايادى خويش منجمله شيخ عباس طبسى كه گزارش وى قبلاً به استحضار رسيده است و سپس به وسيله اعلاميه مخالفت‏آميز و سخنرانى مورخ جمعه (4 /2 /43) در منزل خود كه طى آن شديدا به هيئت حاكمه حمله نموده آغاز كرده است و اعلام نموده كه مسئله مخالفت با اقدامات دولت و هيئت حاكمه را با شدت هر چه تمامتر دنبال خواهد نمود. با عرض مراتب بالا اقامت اين شخص در مشهد كه از نظر مذهبى و ساير جهات موقعيتى در رديف قم دارد در ايام محرم به صلاح نبوده و پيشنهاد مى‏نمايد نامبرده نيز قبل از فرا رسيدن ايام عزادارى به نحو مقتضى از شهرستان مشهد خارج شود. و بدين ترتيب پيش‏بينى مى‏شود كه در ايام محرم با عدم حضور آيت‏اللّه‏ قمى در مشهد مسئله ايجاد تشنج به صورت حاد تا حدودى منتفى گردد. ج ـ شهرستانها غير از قم و مشهد ساير شهرستانهائى كه احتمال دارد به واسطه مطالب تحريك‏آميز و اقدامات حاد پاره‏اى از روحانيون در ايام عزادارى احتمالاً تشنجى ايجاد شود عبارت از : شيراز ـ تبريز و به احتمال ضعيف شهرستان اصفهان و تهران كه وضع خاصى دارد مى‏باشد. شيراز : در شيراز احتمال دارد از ناحيه آيت‏اللّه‏ محلاتى و دستغيب و يكى دو تن از وعاظ طرفداران اين دو نفر تظاهراتى معمول گردد كه آيت‏اللّه‏ دستغيب فعلاً در زندان بازداشت و اخذ تصميم در مورد آزادى وى و عزيمت به شيراز موكول به اراده عالى است و در مورد آيت‏اللّه‏ محلاتى و ايادى وى در صورتى كه موضوع دور شدن آيت‏اللّه‏ خمينى از قم عملى شود در شيراز نيز اقدام حادى از طرف عناصر مخالف معمول نخواهد شد. تبريز : در شهرستان تبريز در صورتى كه آيت‏اللّه‏ قاضى تا پايان ماه محرم و صفر در تهران بماند و با توجه به خروج آيت‏اللّه‏ خمينى از قم پيش‏بينى نمى‏شود كه حادثه ناگوارى در شهرستان مزبور بوقوع بپيوندد. اصفهان : در شهرستان اصفهان كه در ايام محرم و صفر احتمال تشنج كمترى مى‏رود ضمن مراقبت كافى و پيش‏بينى‏هاى لازم عناصر مخالف كه بعضا كارمند دولت هستند از محل طرد گردند. تهران : به طورى قبلاً به استحضار رسيد شهرستان تهران با مقايسه نسبت به ساير نقاط كشور وضع خاصى دارد و عدم حضور آيت‏اللّه‏ خمينى در ايام محرم در قم بدون شك در حفظ نظم و آرامش تهران تأثير بسزائى خواهد داشت. به منظور استقرار نظم و آرامش در تهران و ساير شهرستانها پيشنهادات ذيل را به استحضار عالى مى‏رساند : 1) كنترل شديد وعاظى كه بعضا در منابر مطالب مخالفى ايراد نموده‏اند قبل از ماه محرم و اخذ تعهدات لازم از آنها بدين نحو كه وعاظ به دو دسته تقسيم گردند دسته اول كه تعداد آنها بسيار محدود است اصولاً با توجه به سوابق امر منبر رفتن آنان صلاح نبوده و مى‏بايست ممانعت شود. دسته دوم كسانى هستند كه معتدل‏تر مى‏باشند و در ابتداء ضمن اخذ تعهدات لازم مبنى بر عدم ايراد بيانات خلاف مصالح و دخالت در امور سياسى به آنها اجازه وعظ داده شود و در صورت عدول از تعهدات مورد بحث از ادامه منبر رفتن آنان جلوگيرى به عمل آيد. 2) كنترل مجالس عزادارى و اخذ تعهدات لازم از صاحبان مجالس مبنى بر حفظ نظم و آرامش و كنترل ليست وعاظى كه به منبر مى‏روند. ضمنا ترتيبى داده شود كه از برگزارى مجالس مشكوك به وسيله عوامل ناشناخته خوددارى گردد. 3) كنترل مساجد و بقاع و تكاياى مذهبى. 4) كنترل دستجات سينه‏زنى از طريق گردانندگان و نوحه‏خوانان. ضمنا از سران دستجات كه حتما بايستى شناخته شده و مورد اعتماد باشند تعهدات لازم مبنى بر قبول مسئوليت در حفظ آرامش و نظم اخذ گردد. 5) جلوگيرى از فعاليت پاره‏اى از دستجات غير مطمئن. توضيح اينكه امكان دارد تعدادى از طرفداران محكومين واقعه 15 خرداد در صدد به راه انداختن دستجاتى به منظور سينه زنى در دهه عاشورا باشند و طى آن ايجاد اختلالاتى در نظم بنمايند. اصلح است كه به هيچوجه اجازه فعاليت به اين قبيل افراد و دستجات داده نشود. 6) كنترل شديد ميدانها و جنوب شهر در ايام محرم. 7) كنترل كامل متنفذين و مالكين ناراضى و مراقبت از تماسهاى آنها به وسيله عوامل اطلاعاتى بخصوص در ايام عزادارى. 8) وزارت اطلاعات ضمن نظارت بر دستگاههاى تبليغاتى و جرايد ترتيبى اتخاذ نمايد كه بهانه تازه‏اى بدست عناصر مخالف نيفتد. تا پايان محرم و صفر. 9) شدت عمل كامل در قبال مخالفين و وعاظى كه در صدد تحريك افكار عمومى برآيند اعم از اينكه منفردا دست به تحريكاتى بزنند و يا در شرائط نامساعدترى متفقا شروع به اقدامات و اظهارات خلاف مصالح نمايند. 10) تظاهر به قدرت ايجاب مى‏نمايد ك در ده روز اول ماه محرم بخصوص سالروز وقايع پانزده خردادماه سال گذشته در پاره‏اى نقاط حتى تظاهر به قدرت بشود. 11) قبل از ماه محرم با تشكيل كميسيون اطلاعاتى و انتظامى پيش‏بينى‏هاى لازم براى آمادگى واحدهاى انتظامى و ارتش در تهران و شهرستانها به عمل آيد. 12) تحبيب روحانيون وعاظ وسيله كمكهاى مادى. يك نسخه جهت دفتر ويژه و يك نسخه جهت تيمسار ماهوتيان ارسال گرديد. 7 /2 بايگانى شود. صابرى

قیام پانزده خرداد به روایت اسناد ساواک(جلد پنجم)، آزادی ، مرکز بررسی اسناد تاریخی ، 1383
 
تعداد بازدید: 1457

آرشیو اسناد