اعلام اسامی روحانیون برجسته و مبارز شهرهای تهران، شیراز و مشهد از سوی ساواک جهت کنترل و مراقبت 20/2/1343

شماره : 237 /326 تاريخ : 20 /2 /43 موضوع : روحانيون محترما مشخصات روحانيون تهران. مشهد و شيراز را روى ارجحيتى كه وسيله مأمور ويژه نفوذى اين بخش تعيين گرديده به استحضار ميرسد ضمنا جهت مزيد استحضار بعرض ميرساند مأمور مذكور اطلاعات كافى در اين مورد داشته و بيوگرافى روحانيون بخش 321 وسيله ايشان تنظيم مى‏گردد. روحانيون درجه اول تهران عبارتند از آيت‏اله شيخ محمد رضا تنكابنى پدر فلسفى واعظ آيت‏اللّه‏ شيخ بهاءالدين نورى. آيت‏اللّه‏ خوانسارى. آيت‏اللّه‏ حاج ميرزاعبداله تهرانى آيت‏اللّه‏ حاج ميرزا احمد آشتيانى در درجه بعدى آيت‏اللّه‏ حاج شيخ محمد تقى آملى آيت‏اللّه‏ على اصغر خوئى ـ شريعتمدار رشتى ـ بعد از اين دسته ائمه جماعت و پيشنمازهاى محلى هستند كه هر يك در درجاتى قرار دارند از لحاظ سياسى و مذهبى در طبقه اول آيت‏اللّه‏ نورى و آيت‏اللّه‏ حاج ميرزاعبداله تهرانى و از لحاظ مذهبى آقاى تنكابنى و خوانسارى و آشتيانى. ضمنا دستجات مختلفى از روحانيون وجود دارد كه بزرگترين دسته را هيئت علميه تشكيل مى‏دهد اين دسته با اينكه غالبا صاحب نفوذ سياسى و مذهبى هستند در حوادث دو ساله اخير جنبه بيطرفى و بلكه تا اندازه‏اى تمايل به دربار شاهنشاهى داشته‏اند آيت‏اله نورى ــ تهرانى ــ جزايرى ــ و عده‏اى ديگر از اين دسته هستند. روحانيون مشهد : روحانيون مشهد فعلاً آيت‏اله حاج ميرزا احمد كفائى ـ آيت‏اله فقيه سبزوارى ـ آيت‏اله ميلانى ـ آيت‏اله حاج آقا حسن قمى در درجه اول قرار دارند آقايى نوغانى. فاضل. شاهرودى در درجه دوم سبزوارى خيلى در مشهد نفوذ داشت و طرفداران زيادى داشت بطوريكه در زمان مرحوم آيت‏اله سيد ابوالحسن اصفهانى از طرف او به مردم گفته بودند به او وجوه شرعى ندهند معذالك او آنقدر نزد مردم احترام داشت و مورد علاقه آنان بود كه به او وجوه شرعى كافى مى‏دادند اين وضع تا زمان شرفيابى او به حضور اعليحضرت همايونى شاهنشاه در عيد نوروز سال گذشته دوام داشت و شرفيابى او در مشهد به حضور اعليحضرت همايون كه پس از واقعه مدرسه فيضيه قم بود خيلى او را نزد مردم كوچك كرد و مخالفين عليه او به طورى شدت عمل در تبليغات به خرج دادند كه حتى مجبور شد مدتى از مشهد خارج شده حال هم وجهه خود را تا اندازه‏اى حفظ كرده و امسال هم براى اينكه در تشرف اعليحضرت همايونى به مشهد شرفياب حضور نشود قبل از عيد به مسافرت رفت آيت‏اله كفائى پسر مرحوم آيت‏اله آخوند ملامحمد كاظم خراسانى از موجدين مشروطيت و از بزرگان مراجع تقليد زمان خود بود آيت‏اله كفائى فعلى روى نفوذ و شخصيت پدر خود و برادر بزرگش مرحوم آقازاده خراسانى8 كه در مشهد خيلى مورد احترام قرار داشت تا اندازه‏اى مورد احترام مردم بود ولى بيشتر از ابتداء مردم او را آخوند دولتى ميدانستند و كمتر وجوه شرعى به او مى‏دادند در زمان مصدق به سبب مخالفت با مصدق مورد حمله مخالفين قرار گرفت و حتى با او كارى كردند كه مجبور شد چند ماه به تهران آمد و نمى‏توانست به مشهد برود پس از وقايع 28 مرداد آيت‏اللّه‏ بهبهانى به مشهد رفت و منزل او وارد شد مجددا احترامات او حفظ شد و خيلى به قول معروف عوام برو بيا پيدا كرد تا سال گذشته كه او هم پس از شرفيابى به حضور اعليحضرت همايون مورد حملات مخالفين قرار گرفت و امروز وجهه اول خيلى كمتر از سبزوارى و مورد حمله مخالفين است آيت‏اللّه‏ ميلانى. اين شخص از لحاظ معلومات در همان درجه كفائى و سبزوارى و بلكه بالاتر است ولى صاحب رساله و جنبه مرجعيت تقليد دارد خصوصا تركها و آذربايجانيها خيلى اطراف او را دارند و به او وجوه شرعى مى‏دهند در مشهد امروز اولين شخص روحانى صاحب نفوذ و تمام ناراضى‏ها و مخالفين دور او جمع هستند و به خصوص جبهه ملى‏ها از او خيلى حمايت مى‏كنند. آيت‏اللّه‏ سيد حسن قمى اين شخص از لحاظ اينكه فرزند مرحوم آيت‏اللّه‏ قمى مرجع تقليد بود تا اندازه‏اى مورد احترام بود ولى پس از حوادث اخير و حملاتى كه به دستگاه نمود و حبس و تبعيد بى‏اندازه مقام او بالا رفت و امروز او هم در عداد روحانيون درجه اول مشهد درآمده و اما از لحاظ حوزه علميه و طلاب امروز در مشهد اول آقاى ميلانى و در درجه دوم آقاى قمى و سبزوارى هستند و در درجه سوم آقاى كفائى شيخ شاهرودى هم نسبتا اطرافيانى دارد و چون خيلى فعال و پشت هم انداز است خود را حفظ كرده و تا اندازه‏اى ضد ملى اطراف او جمع هستند. روحانيون شيراز : آيت‏اللّه‏ رضوى ـ آيت‏اللّه‏ شيخ بهاءالدين محلاتى. اين دو نفر در شيراز از روحانيون بنام مملكت و در درجه اول فارس هستند آيت‏اللّه‏ فال‏اسيرى و آيت‏اللّه‏ دستغيب نيز در درجه دوم قرار دارند از لحاظ سواد و معلومات آقاى شيخ بهاءالدين محلاتى بر ديگران فزونى دارد و خيلى مورد توجه مردم بوده و نفوذ او بيش از ديگران است به خصوص كه در حوادث اخير حبس و تبعيد شدن جنبه مظلوميت پيدا كرد و ايرانى كه هميشه طرفدار مظلوم است بيشتر به او توجه شد و امروز صاحب نفوذ اول روحانى فارس شده. آقاى رضوى هم مرد محترمى است و در حوادث اخير هم كوچكترين دخالتى نكرد ولى مردم وجوه شرعى خود را به آيت‏اللّه‏ محلاتى پرداخت مى‏كنند و حوزه علميه و طلاب شيراز را او اداره مى‏نمايد. روحانيون 23 /2 در پرونده 798 ـ ك بايگانى شود 26 /2

قیام پانزده خرداد به روایت اسناد ساواک(جلد پنجم)، آزادی ، مرکز بررسی اسناد تاریخی ، 1382
 
تعداد بازدید: 1820

آرشیو اسناد