تفاوت شعار دانشگاهیان با مردم عادی

به یاد دارم که تظاهرات پانزده خرداد را کسی اعلام نکرد. تعداد زیادی جمع شدند و مطالب اعلامیه‌ها دهان به دهان می‌گشت. من تظاهرات مخفیانه دانشجویی را دیده بودم و مبارزه جدی توده مردم را نیز به خوبی متوجه بودم. جمعیت زیادی در آن روز به میدان آمده بودند. میدان 15 خرداد فعلی و اطراف سرچشمه مملو از نیروهای مردمی بود. از هر خانه و کوچه‌ای در سرچشمه، پلاکارد بیرون می‌آمد. جمعیت از میدان مخبرالدوله به دو گروه تقسیم شدند: تعدادی به سمت شمال و قسمتی به طرف غرب حرکت کردند.

ریختن هیزم در آتش اختلافات

ساواک سمنان در گزارشی به ساواک تهران مورخ 7 اسفند 1342 می‌نویسد: «شب 7 جاری [7 اسفند 1342] اعلامیه‌هایی علیه آیت‌الله شریعتمداری [به] وسیله مأموران شهربانی در شهرستان‌های منطقه استحفاظی پخش گردیده.»[1]

نصایح خیرخواهانه مرجعیت

ساواک در گزارشی مورخ 5 اسفند 1342 می‌نویسد: «آیت‌الله شهاب‌الدین مرعشی نجفی در یک ملاقات خصوصی که روز چهارشنبه (30/11/42) در قم با نامبرده به عمل آمده ضمن صحبت پیرامون اوضاع و احوال فعلی کشور و روابط دولت با روحانیون اظهار داشته شخصاً اطلاع دارم که آیت‌الله خمینی اخلال‌گر و ماجراجو نیست، منتهی عده‌ای از معممین که به عللی از ترقی و محبوبیت او ناراحت می‌باشند به‌طور غیر مستقیم او را تحریک کردند که علیه برنامه‌های دولت انتقاداتی به‌عمل آورد[1].

چند کلمه جهت تذکر

ساواک در گزارش 3 اسفند 1343 با موضوع «نوشتن نامه به جناب آقای نخست‌وزیر» می‌نویسد: «یک‌نفر طلبه به نام خلیل قاسمی [که] از اهالی مازندران می‌باشد و در مدرسه خیراتخان اطاق دارد، چنین می‌گفت: ما دیشب چندین نفر از طلبه‌ها جمع شدیم جمعاً برای نخست‌وزیر عباس هویدا نامه‌ای نوشتیم و آخر نامه را جمعاً امضا کردیم:

اصلاحات ارضی؛ از حرف تا عمل

روزنامه اطلاعات در شماره روز اول اسفند 1342 از قول «ناصر بهبودی، نماینده ساوه و زرند که در نطق پیش از دستور خود در جلسه مجلس شورای ملی» سخن می‌گفت، می‌نویسد:

رفتار مأموران حکومت پهلوی با خانواده شهید دستغیب

روزی که خبر دستگیری حضرت آیت‌الله خمینی شایع شد، خلیل [شهید خلیل سربی] به منزل آمد و گفت: «مادر! آقای خمینی را دستگیر کردند و فردا آقای دستغیب را هم دستگیر می‌کنند!» بعد بدون آنکه ناهارش را بخورد گفت: «می‌خواهم به مسجد بروم.» من [عصمت‌الشریعه دستغیب] هم چادر را به سرم انداخته و به دنبال او از خانه بیرون رفتم. من و خلیل هر وقت به مسجد می‌رفتیم با هم بودیم. دست من در دست خلیل بود. وقتی به مسجد رسیدیم من به قسمت زنانه رفتم و او هم نزد حاج دایی‌اش (شهید آیت‌الله دستغیب) رفت.

انجمن‌های مذهبیِ مشهد، در خدمت نهضت امام خمینی

گزارش ساواک مشهد مورخ 30 بهمن 1342 با موضوع «انجمن‌های مذهبی» گواهی بر نفوذ نهضت امام خمینی و محبوبیت رهبران و حامیان آن در میان متدینین این شهر و به شرح زیر است: «در مشهد از قدیم‌ترین ایام تاکنون تعداد زیادی انجمن‌های مذهبی و هیئت‌های سینه‌زنی دائر بوده است که در شب‌های جمعه و یا سایر شب‌های هفته جلساتی دارند.

یک گام به سمت دولت، یک گام دور از ملت

ساواک در گزارشی مورخ 28 بهمن 1342 با موضوع «اظهارات فلسفی» می‌نویسد: «ساعت 20:30 روز سه شنبه 22 /11 /42 فلسفی در منزل خودش... اظهار داشته: دولت در نظر دارد با روحانیون تا سر حد امکان مبارزه کند و آنها را بکوبد تا از ادامه مبارزه با دولت خسته شوند و با دولت همکاری کنند.

ریاست به شیوه ریاضی!

ساواک در گزارشی مورخ 27 بهمن 1342 با موضوع «مجلس شورای ملی» می‎نویسد: «به‌طوری که ملاحظه می‌گردد مهندس ریاضی[1] رئیس مجلس شورای ملی به علت عدم اطلاع از جریانات سیاسی و امور پارلمانی[!] حتی در جریانات نقل و انتقالات داخلی مجلس نیز مرتکب اشتباهاتی شده و همه روزه دستورات ضد و نقیضی صادر می‌کند که منجر به دودستگی بین نمایندگان مجلس و کارکنان پارلمانی می‌شود.

چرایی نادرست بودن رفراندوم

ساواک در گزارشی مورخ 25 بهمن 1341 مینویسد: "از ساعت 9 الی 11 بعدازظهر روز 24 /11 /41 مجلس ذکر مصیبتی در منزل [آیت الله] قمی[1] منعقد گردیده بود. آقای قمی شخصاً منبر رفته ضمن سخنرانی اظهار داشت: رأی‌های داده‌شده[2] برخلاف اصول دینی[است] و شاهد گفتارش را [این‌گونه] بیان داشت: مرض شخصی را جمعی از دکترها تشخیص ندهند ولی ممکن است یک دکتر فهمیده باشد و مرض را تشخیص دهد، لذا نمی‌توان گفت که چون اکثریت با آن عده است آنها صحیح می‌گویند و بهتر می‌فهمند.