«چرا خودتان را به پول فروخته اید؟»

ساواک در گزارشی مورخ 5 آذر 1342 می‌نویسد: «روز 29 /8 محمدعلی قاضی طباطبایی[1] در مسجد شعبان تبریز اظهار داشته دستگاه استعماری که دست نشانده شوروی است، نفوذ پیدا کرد عده‌ای از دانشمندان دانشگاه‌ها و سایرین در زندان‌ها به سر می‌برند ولی در عوض عده‌ای از اشخاص بی‌سواد حکومت می‌کنند. چرا دولت، آیت‌الله خمینی و طالقانی و مهندس بازرگان را در زندان نگه داشته، بدانید که این حکومت در نظر دارد مراجع تقلید را به محاکمه بکشد... این را هم بدانید اگر طرز رفتار آنها تغییر نکند ما نیز تصمیم دیگری خواهیم گرفت.

روحانیت یا حکومت؟ مسئله این است.

ساواک مشهد در گزارشی مورخ 3 آذر 1342 می‌نویسد: «... عده زیادی عکس‌های [آیات]خمینی و قمی و شریعتمداری در مغازه‌های بازار نصب گردیده و بعضی از کتاب‌فروش‌ها و خرده‌ فروش‌ها عکس‌های مزبور را می‌فروشند. وجود این عکس‌ها در مغازه‌ها به صلاح نیست زیرا در بین مردم دلیل قدرت روحانیون نسبت به دولت وانمود می‌شود.[1]

از قم تا آبادان

اول آذر 1343 تلگرافی به شرح زیر «از طرف جامعه علماء شهرستان آبادان» مخابره شد که گویای محبوبیت امام خمینی در اقصی نقاط کشور است: «بسمه‌تعالی. ترکیه. استانبول محضر مقدس حضرت آیت‌الله‌العظمی آقای خمینی مدظله. خبر تبعید آن حضرت موجب تأثر عامه شیعیان بالاخص جامعه روحانیت گردید.

باید از ریشه کار درست شود

رهنمودهای رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی، هنگامی که در شیراز مطرح شد از ته دل مورد قبول واقع شد و کم‌کم کار به جایی رسید که روحانیون شیراز انجمن تشکیل دادند و آیت‌الله شهید دستغیب شب‌های جمعه در مسجد جامع به‌طور مفصل علیه دستگاه صحبت کردند. تا اینکه روز پانزده خرداد امام را دستگیر کردند و در قم و تهران تظاهرات گسترده‌ای انجام گرفت و تعداد زیادی شهید شدند. در شیراز هم آقای دستغیب و آقای ساجدی سخنرانی کردند و مردم در آن شب حرارت عجیبی پیدا کرده و در التهاب افتادند.

اتهام: دین‌داری

ساواک در گزارشی مورخ 29 آبان 1342 با موضوع «اظهارات شیخ محمدرضا ترابی پیش‌نماز مسجد تهران‌نو» می‌نویسد: «در ساعت 9 روز چهارشنبه 29 /8 /42 شیخ محمدرضا پیش‌نماز مسجد تهران‌نو، ضمن مذاکره اظهار می‌داشت که هاشمی‌نژاد[1] واعظ معروف مشهد را دستگیر و زندانی نموده‌اند و گویا دین‌داری از نظر دستگاه و دولت و سازمان امنیت جرم است و هر کسی که اظهار ایمان و خداشناسی بکند او را زندانی می‌کنند و از جمیع مزایا محرومش می‌سازند.

«لسان ناطق» ملی‌ها و مذهبی‌ها

ساواک در گزارشی به تاریخ 26 آبان 1343 می‌نویسد: «اخیراً از طرف جامعه سوسیالیست‌های نهضت ملی ایران (نیروی سوم)[1] دستور داده شده است که رونوشت تلگراف آقای میلانی را نیز مانند اعلامیه آقای خمینی[2] توزیع نمایند...»[3] تلگراف آیت‌الله العظمی سیدمحمدهادی ‌میلانی که در 13 آبان 1343 خطاب به مراجع قم مخابره شده به قرار زیر است: «خبر بسیار ناگوار رسید که حضرت آقای آیت‌الله خمینی مدظله‌العالی را به خارج کشور تبعید نموده‌اند.

شهید احمد سُروری

احمد سُروری پانزدهم خرداد 1342 بر اثر اصابت گلوله در خیابان سپه (اکنون: خیابان امام خمینی(ره)) تهران به شهادت رسید.

فیلم: تأسیس کاخ جوانان و ترویج فرهنگ غرب

در دهه چهل محمدرضا پهلوی کاخ جوانان را به تقلید از انجمن مسیحی مردان جوان آمریکا تأسیس کرد. اولین شعبه کاخ جوانان در آبان 1345 در تهران افتتاح شد و مقرر کردند تا شعبه‌های بیشتری در تهران و حداقل یک شعبه در هر شهر تأسیس شود. هدف این مراکز در واقع دور کردن جوانان از تفکرات مذهبی بود تا جایی که وقتی تردد آمریکاییان به این مراکز زیاد شد تصمیم به مراقبت نظامی از آنها گرفته شد.

رهبر به مثابه سرمشق

ساواک در گزارشی مورخ 24 آبان 1343 می‌نویسد: «روز 24 /8 جاری [آیت‌الله] قمی[1] با حضور 25 نفر از طلبه در منزلش اظهاراتی نموده که روی نوار ضبط گردیده و تعدادی از نوار مزبور کپیه و به طهران و قم فرستاده شده. متن اظهارات وی همان گفتار [آیت‌الله] خمینی است و مربوط به مستشاران آمریکایی[2] و گرفتن وام از بیگانگان و عدم آزادی روحانیون در گفتار [و] بیان. اقدام شده که نوار مزبور تهیه و تقدیم گردد. مقرر فرمایند مراتب به ساواک طهران و قم هم ابلاغ شود که پخش‌کنندگان نوار مزبور شناخته شوند.»[3]

واکنش مردم اردبیل به رفراندوم شاه

از قضایای جالبی که در آذربایجان اتفاق افتاد مسأله رفراندوم بود. ما می‌خواستیم که واکنش منفی مردم به رفراندوم، همه‌گیر شود. می‌خواستیم روستائیان، علماء، طلاب، فرهنگیان و همه اقشار مردم در تحریم رفراندوم شرکت بکنند، ولی موفق نمی‌شدیم، تا جایی که یادم هست من [حجت‌الاسلام ابوذر بیدار] و آقای میرزا رحیم‌نژاد سلیم ـ که الان استاد دانشگاه کرمان است ـ دو نفری به منزل آقا سیدیونس اردبیلی رفتیم. آنجا پیشنهاد کردیم که به مسجد جامع اردبیل رفته، تجمع کنیم، تا مردم بازار را ببندند.