«شکایت ملت مظلوم را به خدا می‌برم»

در 19 مرداد 1342 ساواک آذربایجان گزارش می‌دهد: «تعداد 20 طغری پاکت محتوی اعلامیه‌های شماره 2 آیت‌الله میلانی و آیت‌الله شریعتمداری که از تهران وسیله پست جهت اشخاص مختلف به تبریز رسیده بود، جمع‌آوری و دو نسخه آن جهت استحضار به پیوست تقدیم می‌گردد.»[1] بخش‌هایی از اعلامیه شماره 2 آیت‌الله میلانی مورخ 2 مرداد به شرح زیر است:

مغازه‌دار حقه‌باز

آن موقع من [اوایل دهه 45] در مدرسه حجت‌الاسلام والمسلمین مجتهدی در تهران طلبه بودم و با تعدادی از دوستان جلساتی داشتیم و درباره این وقایع بحث و گفت‌وگو می‌کردیم. همچنین جلساتی با برخی از بازاری‌ها و دانشجویان برگزار می‌کردیم. در این جلسات محور بحث و سخن درباره نحوه ادامه مبارزه بود. جلسات ما متشکل از دوستان خوب طلبه، بازاری و غیربازاری بود که بعضی از آنان شب‌ها در حلقه‌های درس‌های اسلامی مسجد آقای مجتهدی شرکت می‌کردند و حتی بعضی مدارج عالی را هم طی کرده بودند.

امام خمینی در حصر خانگی

ساواک در گزارشی به تاریخ 16 مرداد 1342 می‌نویسد: «ملاقات با آقایان خمینی ـ قمی و محلاتی که هر یک در منزل جداگانه به سر می‌برند[1]، کماکان محدود و منحصر به بستگان و اقربای نزدیک آنان بوده که آن هم با نظر شهربانی صورت می‌گیرد و چنانچه شخص دیگری بخواهد با یکی از آقایان ملاقاتی نماید، بایستی قبلاً به شهربانی کل مراجعه و پس از گرفتن برگ ملاقات نظر خود را عملی سازد.

«به امید ملاقات مجدد امام»

11 مرداد 1342 امام خمینی از حبس آزاد و به حصر خانگی فرستاده شد. حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود از آن ایام می‌گوید: «در فاصله بین 15 خرداد تا انتقال امام از حبس به حصر وضع ایران و تهران بسیار متشنج بود با رویدادهای فراوان. جمع زیادی از علماء و مبارزان در زندان بودند و دستگیری‌های جدید و آزادی‌های مکرر داشتیم. علمای زیادی از شهرستان‌ها به تهران آمده بودند و منازل آنها محل اجتماعات و رفت و آمدها بود. شایعات زیادی درباره زندانی‌ها و شخص امام و وضع حکومت و مردم در جریان بود.

فیلم: برگزاری کنگره آزادزنان و آزادمردان

در آغاز اجرای برنامه انقلاب سفید[1342]، دولت کنگره آزادزنان و آزادمردان را برگزار کرد. ریاست این کنگره با حسنعلی منصور بود. فضای فکری حاکم بر سخنرانی‌ها در مسیر حرکت رضاشاه برای کشف حجاب بود. از آنجا که نیروهای سپاه دانش نظامی محسوب می‌شدند؛ ساواک به واسطه افراد سپاه دانش از شرایط سیاسی اجتماعی مناطق مختلف کشور خبردار می‌شد.

آثار وقایع 15 خرداد بر زنان شیراز

بنده [محمد مشکین‌فام] در سال 1342 حدود پانزده سال داشتم. یک روز عصر، خدمت آیت‌الله نجابت رفتم. به محض اینکه وارد شدم، ایشان گفتند: «فلانی باید به قرآن کریم قسم بخوری، مطالبی را که اینجا می‌شنوی، به کسی نگویی.» من هم قسم خوردم. آن زمان حادثه فیضیه در قم اتفاق افتاده بود و ایشان فرمودند: ‌«هر یک از شما موظفید که تعدادی چوب تهیه کنید، چون ممکن است جریان فیضیه، در مسجد جامع شیراز تکرار شود.»

مسائل اساسی این انقلاب بزرگ

در 9 مرداد 1342 ساواک خراسان در گزارشی می‌نویسد: «در تاریخ 7 و 8 جاری تعدادی اعلامیه تحت عنوان «به یاد چهلمین روز قیام دلاورانه مردم حق‌پرست و آزاده تهران علیه دستگاه فرعونی و دیکتاتوری» که با دست کپیه شده... در مشهد توزیع گردیده....»[1] بخش‌هایی از متن اعلامیه یاد شده به شرح زیر است: «... مدت‌ها بود که مبارزه توده‌ای مردم علیه دستگاه حاکمه مستبد و فاسد ایران خاموش بود و فقط جسته ‌و گریخته جرقه‌ها و شعله‌هایی از دانشگاه و از بعضی مدارس و گاهی هم از بازار برمی‌خاست و فوری هم فرو می‌نشست.

«ما آنیم که جشن گرفتیم»!

6 مرداد 1342 گزارش مشروح جواد بوشهری به شاه درخصوص اقدامات انجام شده در دفاتر جشن‌های شاهنشاهی از بدو تصدی وی به عنوان نایب‌رئیس شورای مرکزی جشن‌های شاهنشاهی در ساواک منعکس شد. دو بند اول گزارش به شرح زیر است: «1- اساسنامه شورای مرکزی جشن‌های شاهنشاهی ایران تهیه و تکمیل و در تاریخ 8 /12 /1339 رسماً به ثبت رسید.

بی‌اعتنایی رژیم و تلاش نافرجام سازشکاران

ساواک در گزارشی به تاریخ 5 مرداد 1342 می‌نویسد: «ساعت 07:30 روز 3 /5 /42 آقای سیدفضل‌اللّه خوانساری[1] گفت: جلسه علمای مهاجر و مقیم تهران در منزل آقای شریعتمداری تشکیل شده ولی [آیت‌الله]میلانی حاضر نشده بود و آقای [آیت‌الله سیداحمد]خوانساری هم نبودند و بنده به نمایندگی ایشان در جلسه حاضر شده بود[م]. دو نفر... از طرف حضرات انتخاب شده بودند و بوسیله تیمسار پاکروان[2] به اعلیحضرت همایونی پیغام داده بودند که دو نفر فوق‌الذکر حضور اعلیحضرت شرفیاب شوند.

ارسال مشعل از کشور اسرائیل!

ساواک در گزارشی مورخ 3 مرداد 1343 با موضوع «ارسال مشعل از کشور اسرائیل» می‌نویسد: «شخصی به نام ژابد تبنسکی یکی از بانیان کشور اسرائیل که در چند سال پیش در خارج از خاک اسرائیل فوت نموده است که اخیراً جنازه این شخص به اسرائیل حمل گردیده و رئیس‌جمهور اسرائیل به منظور تجلیل از این شخص دستور داده مشعل‌هایی روشن کنند و این مشعل‌ها را به ممالک یهودی‌نشین بفرستند. آقای ناصر بنایان مدیر باشگاه ورزشی کوروش که در اسرائیل به سر می‌برد از رئیس‌جمهور اسرائیل تقاضا می‌نماید تا از این مشعل‌ها به ایران نیز فرستاده شود.