خاطرات
خاطرات حاج محسن رفیق دوست از روز پانزدهم خرداد 42
سحر تا غروب 15 خرداد، همه را به خاک و خون کشیدند.
از 15 خرداد 42 دوم فروردین سال 42،که مصادف بود با 25 شوال،روز قبلش مطابق هر سال،ما با یک عده از دوستانمان رفتیم قم؛وقتی رسیدم،دیدیم که وضعیت شهر قم غیر عادی است.داخل ماشینها و اتوبوسها افرادی هستند که مشخص است که برای منظور خاصی آمدهاند.وقتی میخواستیم وارد شهر بشویم،دیدیم چند کامیون سرباز دارد وارد شهر قم میشود و همانطور مشخص بود که همهء مردم قم هم متوجه بودند،که یک خبری هست.فردای آن روز که 25 شوال و شهادت امام جعفر صادق(ع)بود،در فیضیه مجلسی بود که ما اول در مجلس دیگری شرکت کردیم،وقتی که برگشتیم،به فیضیه، موقعی بود که تقریبا اوج زد و خورد مأمورین و چماق بدستان حکومت با طلاب بود.
صحنههایی که من خودم یادم است،یک تعداد طلبهها روی پشتبام یودند،آن آجرهای لب هرهء پشت بام را میکندند و میزدند توی سر این ساواکیها و چماق دارها که پایین بودند.اینها هم با هر چیز که دستشان بود طلبهها را میزدند.من خودم لگد کردن قرآنها را دیدم،من خونهای کف مدرسهء فیضیه را دیدم.یقینا ما،در موقعی آمده بودیم که[ساواکیها]مسلط شده بودند و به اصطلاح تا و مار کرده بودند طلبههای توی مدرسه را؛آن صحنهء ورودشان را من خودم ندیده بودم.
وقتی که فیضیه به طرف حرم رفتیم،یکی از صحنههایی را که هیچ وقت یادم نمیرود دیدم؛یک روحانی پیرمردی که آنچنان دولا بود-که کاملا مثل اینکه کسی رکوع برود-یک چوب به عنوان عصا دستش بود؛این داشت از توی حرم میآمد بیرون،یکی از این چماق بدستان جوان خیلی گردن کلفتی هم از طرف در فیضیه به طرف در حرم میرفت،همچین که این دم در میخواست بیاید بیرون از توی حرم،این با آن چماق خود زد روی پشت این پیرمرد روحانی که شاید بالای 90 سال داشت و خیلی هم نحیف و ریز بود.این افتاد روی زمین و عمامهاش پرت شد-سید هم بود-این رفت دو تا لگد هم زد توی عمامه او و این بندهء خدا هم خیلی بیحال افتاد.
من به یک بندهء خدایی که با همدیگر حرکت میکردیم،گفتم که بیا دنبال این ساواکی برویم.راه افتادیم دنبال او و من هی او را نگه میکردم.دستم گفت:چرا نگاهش میکنی؟گفتم:میخواهم عکس این توی مغزم ثبت بشود یک روز بدرد میخورد.
خلاصه گذشت.شاید چند سال بعدش،غروبی داشتم میرفتم توی خیابان صاحب جم،هوا تازه تاریک شده بود.دیدم این ساواکی دارد از بالا میاید طرف پایین.معلوم هم هست که مست است.خلاصه دنبال او رفتیم و خانهاش را توی آن خیابان،که معروف بود به چهار راه سوسکی یاد گرفتیم.یکی دوبار دیگر من او را دیدم بعد دیگر اصلا تصمیم گرفتم که یک بلایی سر این بیاورم.
البته خیلی هم نامنظم میآمد.معمولا شبها ساعت 30 /9-10 میآمد میرفت خانهاش.یک جلسه رفته بودم مشهد خدمت حضرت آیت ا...العظمی ملانی.داستان را به صورت کلی برای ایشان[گفتم]که یک همچین شخصی این جوری کرده و اگر که مثلا این دست حاکم اسلام بیفتد،با این چکار میکنند؟ایشان فرمودند:این جور اشخاص مهدور الدم هستند،اینها ظلمه هستند،اینها عملهء ظلم هستند.بعد از چند وقت موضوع را به صورت بازتری خدمت مرحوم آیت ا...مطهری عرض کردم.
بعد به طریق دیگری این جریان را خدمت حضرت آیت ا...مهدوی کنی-که الحمد لله در قید حیات هستند و خدا ایشان را طول عمر بدهد-عرض کردم.از حرفهای هر سه تای اینها دریافتم که این آدم،کشتنی است.توی یک جلسهای موضوع را به مرحوم اندرزگو گفتم؛اندرزگو گفت:همهء اینها کشتنی هستند،امّا کاری نکنید که مثلا به خاطر این گیر بیفتی چون ما اگر قرار باشد که گیر بیفتیم،بگذار برای کارهای بالاتر گیر بیفتیم که ان شاء ا...خدا قبول کند.
یک شبی که به شدت باران میآمد،شاید یکی از شبهایی بود که توی تهران کمتر آن جور باران میآید.البته من چند شبی کشیک او را کشیدم با یک چماق حسابی و چون کمتر شبی بود که این مست نباشد.بالاخره او،از ماشین پیاده شد،میخواست برود خانهاش.من مخفی شده بودم و با چماق زدم توی سر این،او افتاد و یک هفت هشت تا چماق دیگر هم زدم توی سر و کلهء این و هلش دادم افتاد توی جوی آب و رفتم.
فردای آن روز شایع شد که یک جنازهای توی میدان شوش توی آبها پیدا شده و ان شاء ا...خدا قبول کند.
بعد از قضیهء فیضیه،اولین کاری که میشود گفت من در جریانش بودم،فردای روز فیضیه ما رفتیم خدمت حضرت امام،ایشان خوب به شدّت ناراحت بودند و بعد گفتند که بعضی از آقایان بروند از بیمارستانها قم ببینند که در آنجا چند تا مجروح هست و چند تا شهید که من با یک جوانی-که الان مثل خودم پیر شده-به نام خلیل شالچیلر،دو تایی آمدیم به بیمارستان نکویی قم.در بیمارستان را بسته بودند و پر از پاسبان بود.وقتی رفتیم،کسی را توی بیمارستان-بدون مریض-راه نمیدادند نمیدانستیم چکار کنیم و چه جوری برویم.
یک مرتبه دیدیم که یک،آمبولانسی صدمتری بیمارستان توقّف کرد.یک عده دارند گریه میکنند؛رفتیم تحقیق کردیم دیدیم که یک تصادفی توی جادهء قم شده،یک پنج،شش نفری فوت کردهاند و اینها بستگانش هستند و چند تا از آنها هم مجروح هستند میخواهند ببرند توی بیمارستان نکویی.ما هم شروع کردیم خلاصه جزو بستگان اموات به سر و کلهمان زدیم و گریه کردن.در بیمارستان باز شد و ما هم با صاحب مردهها رفتیم داخل.هنوز خیلی داخل نرفته بودیم،گریه و زاری را ول کردم ایستادم.خوب بقیه میرفتند.سرپاسبانی که دم در بود فهمید،آمد یقهء من را گرفت و گفت:تو چه صاحب مردهای بودی که زود گریه کردنت تمام شد؟خلاصه ما را بیرون کرد،دو مرتبه در بیمارستان را بستند.
این آقای شالچی لر یک فکری کرد و گفت من یک نقشهای کشیدهام.ایشان قیافهاش خیلی امروزیتر بود و کت و شلوار خلی تمیزی داشت و بعد رفت از توی کیف خود یک کراواتی درآورد بست و یک کیفی هم داشت-خوب چون اصلا شغلشان هم میخورد به این کار،اینها تاجر لوازم بیمارستانی بودند-ایشان رفت از یک جایی عقبتر،خودش را درست کرد و آمد دم در و قشنگ در را زد و گفت:من از طرف شرکت آمدهام،دستگاه بیهوشی اینجا مشکل دارد به من گفتند که بروم ببینم.خلاصه در را باز کردند و او را راه دادند و ایشان رفت داخل.تا آنجایی که بلد بود گشت و ظاهرا آن موقع که ایشان رفت،دو تا شهید توی بیمارستان نکویی بود و بیست و چند تا مجروح آنجا هنوز بستری بودند.خلاصه آمار گرفتوآمد و رفتیم خدمت حضرت امام و داستان را تعریف کردیم.
بعد از این قضیه،حضرت امام بهترین استفاده را از داستان 25 شوال یا داستان فیضیه کردند و دستور دادند به پیروانشان که به مناسبت فیضیه،مراسم برپا کنیم.اگر میخواهد علت اصلی وقوع پانزده خرداد را کسی متوجه بشود،باید توی فیضیه پیدا کند.
شاه فکر میکرد که با بوجود آوردن غائله فیضیه،مسئله امام حل میشود.بعد دید نه،ابعاد گستردهتری پیدا کرد.لذا مرتب در مجالس مختلف،مساجد مختلف،شب هفت و بزرگداشت شهدای فیضیه و همچنین امام دستور دادند چهلم این شهدا را خیلی بزرگ برگزار بکنند.خوب بعد از آن تجلیلی که در چهلم شهدای فیضیه شد که تقریبا دوازدهم یا یازدهم اردیبهشت برگزار شد،تقریبا نشان میداد که در جلسات هیئت دولت و جلسات بالای مملکت-که اسناد اینها در ساواک و جاهای دیگر هست-تصمیم گرفتند که با امام برخورد بکنند.
نزدیک محرم که شدیم،باز دستور حضرت امام آن موقع این بود که در مراسم عاشورای آن سال موضوعات روز مطرح بشود که دم[شعار]روز داده بشود.یکی از چیزهایی که من یادم است،یک دمی[شعاری]ساخته بود مرحوم خوشدل که حتما معروف است:
قم گشته کربلا،هر روزش عاشوار،فیضیه قتلگاه،خون جگر علما،شد موسم یاری مولانا الخمینی،یا صاحب الامر.
این ساخته شده بود که آن موقع ما با یک عده از دوستانمان توی هیئت بنی فاطمه بودیم؛یادم است که روز قبل از تاسوعا،یعنی شب تاسوعا،توی خیابان هفده شهریور فعلی(شهباز آن موقع)،ظاهرا یا خانهء حاج کاظم خوشگرد بود یا خانهء حاج تقی وهاب آقایی،یکی از این دوتا-هر دوی آنها خدا رحمتشان کند از مؤمنین تهران بودند-ما جوانها جمع شدیم توی یک اتاق و این دم را به اصطلاح تمرین کردیم.بچههایی که با جوانها جمع شدیم توی یک اتاق و این دم را به اصطلاح تمریم کردیم.بچههایی که با هم بودیم-آن موقع ما به عنوان جوانان مسجد محمدی معروف بودیم-یک عدهای بودیم باهم دوست بودیم که توی خیابان خراسان یک مسجدی داشتیم که هر سال کار بارزمان جشن تولد امام حسن(ع)بود.خلاصه این دم را تمرین کردیم.تازه توی هیئتها یواشیواش این جسارت پیدا میشد که شعار انقلابی بدهند.فردای آن روز که رفتیم بازار،باهم قرار گذاشتیم سر یک ساعت معینی شروع کنیم و این دم را توی هیئت بنی فاطمه که یکی از بزرگترین هیئتها و دستجات تهران بود دادیم.روز عاشورا هم دایم،و همان وقت که توی بازار داشتیم میآمدیم،یک دستهء دیگر هم میآمد به نام دستهء قنات آباد،که به هم رسیدیم،یادم است که آنها این دم را میدادند:
یحلل عالم،یحلل عالم،یحلل خمینی زعیم الاعظم.
آنها هم این دم را میدادند،که دیدیم نه،این کار عمومیت دارد و دستجات مختلف دارند این دم را میدهند.
توی این روزهایی که ما هم میرفتیم هیئت بنی فاطمه،با بزرگانی مثل شهید عراقی و اینها در ارتباط بودیم.از دو روز قبلش بحث یک دستهء سیاسی مطرح شده بود که بعد تصمیم گرفتیم که یک دستهای را راه بیاندازیم از مسجد حاج ابو الفتح به طرح دانشگاه و این از روز تاسوعا اعلام شد توی جاهای مختلف،که یک چنین دستهای حرکت میکند،خود ما احتمال نمیدادیم که آنچه که میگوییم تحقق پیدا بکند،ولی وقتی صبح آمدیم دیدیم که در مسجد حاج ابو الفتح را بستند.
بالاخره در مسجد حاج ابو الفتح به زور باز شد و جمعیت آمد.روز یازدهم محرم بود.
مسجد پر شد.قرار شد که حرکت را شروع کنیم.به این صورت بود که برای اولین بار دستجاتی که حرکت میکردند منظم بودند.دستجات ده نفری که یک طرف خیابان به صورت منظم حرکت میکردند.من هم یک موتوری داشتم زیر پایم بود و همین جور که مرتب دسته حرکت میکرد،جمعیت هم میآمد.سر سه راه امین حضور رسیده بودیم و دسته پیچیده بود توی خیابان امیر کبیر آن موقع و اول خیابان امام خمینی فعلی، مرحوم عراقی به من گفت که ببین ته دسته کجاست؟من با موتور آمدم دیدم هنوز مسجد حج ابو الفتح خالی نشده.این جور دستهای تشکیل شد و همین جور داشت جمعیت میآمد و میرفت.
همینطور بود تا رسیدیم جلوی دانشگاه،و دمهای دیگر.آن روز باز دم غالب این بود:
گفت عزیز فاطمه(س)به زیر تیغ میروم،زیر ستم نمیروم.
و دمهای باز این جوری و اسم امام و این حرفها.
برگشتیم توی خیابان ولیعصر(عج)فعلی(پهلوی سابق)جلوی کاخ مرمر که آن زمان محل اقامت شاه بود رسیدیم،یک مرتبه جمعیت برگشتند طرف کاخ و همهء دستها را به طرف کاخ تکان میدادند و میگفتند:
گفت عزیز فاطمه،الا یزید بیحیا،به زیر ظلم نمیروم،زیر ستم نمیروم. خلاصه مشخص هم بود که خطاب به شاه است.
شب دوازدهم محرم یا شب پانزدهم خرداد شد-ما معمولا صبح زود میرفتیم سر کارمان مخصوصا اواخر بهار و تابستان ما معمولا اذان صبح میرفتیم-شاید 6 صبح نشده بود که یکی از کارگران به من گفت که تلفن کارت دارد.من رفتم تلفن را برداشتم -هنوز هم نمیدانم که آن طرف خط چه کسی بود-به من به اسم کوچک گفت:محسن خبر داری؟گفتم:شما کی هستی؟چه خبری؟گفت:آقا را گرفتند.تا این را گفت، تلفن قطع شد.من گشتم توی دفترچه تلفنم،شماره تلفن آقای حاج سید تقی خاموشی -که الان هستند ژ-را پیدا کردم شاید مثلا یک سه ربعی طول کشید،حدود 30 /6 بود زنگ زدم به او،او هم گفت:بله ما هم خبردار شدیم که آقا را گرفتند.
وقتی که مطمئن شدیم،من یادم است که با یک حالت بغض و احساساتی آمدم وسط میدان ترهبار،رفتم بالای یک کامیونی که پر از بار بود ایستادم،شروع کردم فریاد زدن که:مسلمانها نشستهاید مرجع تقلید ما را گرفتند.مردم دور ما جمع شدند و خلاصه شروع کردم داد و بیداد کردن که جمعیت راه افتاد.آن فصل،فصل باقالی بود،باقالی هم وقتی که میاوردند چون سبک بار است،بغلهای کامیون به اندازهء دومتر یک چوبهای صافی را میگذارند حصیر میکشند،شاید سی چهل تا،چهل پنجاه تا کامیون باقالی هم خالی شده بود توی میدان،این چوبها هم بود-هرکسی که حرکت میکرد یکی از این چوبها را هم برمیداشت که بعد گفته بودند که چماق بدستها،که باید بگویم مردم عادی بودند که به صورت طبیعی چوب برداشته بودند.
وقتی که ما میآمدیم،دیدیم که عین این خبر را توی میدان باغ جنّت که میدان سبزی بود هم داده بودند.آنها هم که تقریبا میشود گفت جمعیت انقلابی،متدین توی آنها بیشتر از حتی میدان انباری بود که ما بودیم،راه افتادند.من وقتی که میخواستم از میدان بیرون بیایم،مرحوم طیب مرا صدا کرد-به اسم پدرم-گفت:پسر میرزا عبد الله کجا داری میروی؟گفتم:آقا خمینی را گرفتند. گفت:نروید میکشند شما را. همانجا دم تیر حجرهاش که نزدیک در باسکول میدان بود،ایستاده بود.
با جمعیت حرکت کردیم،تا سر خیابان خراسان که رسیدیم،دیدیم که یک جمعیتی تقریبا مطابق جمعیت ما دارد از توی خیابان خراسان میاید،که باز میشود گفت که توی سازماندهی و راه انداختن همین جمعیت هم این برادران صالحی مؤثر بودند و خلاصه با قد بلندی که داشتند،توی آن جمعیت حرکت میکردند.باز همین جور که آمدیم طرف میدان قیام و خیابان اسماعیل بزاز و همین جور آمدیم توی خیابان سیروس،جمعیت همینطور اضافه میشد که وقتی به کلانتری 6 رسیدیم، مردم حمله کردند به کلانتری که ما حرکت کردیم.
اولین چیزی که ما دیدم،وقتی که آمدیم توی خیابان سیروس و سر خیابان بوذر جمهری،یک پاسبانی آنجا خواست به اصطلاح ابراز قدرت بکند.اسلحه کشید که به طرف مردم شلیک بکند،مردم ریختند روی سر این و او را خواباندند روی زمین و خلاصه شاید اولین کسی که از بین رفت،آن پاسبان بود که ما نفهمیدیم چه بسرش آمد؛ چون خیلی کتک خورد و ما دیگر از روی او رد شدیم.
وقتی که رسیدیم به مسجد امام فعلی و پلههای نوروز خان،دیدیم وضع فرق میکند.اولا همه جا بسته شده،مغازهها بسته است،بازار بسته است،جمعیت زیادی از توی بازار آمدند،اصلا آنجا پر از جمعیت بود و من هم آمدم جلوتر.قبل از اینکه برسیم به اینجا،یک عدهای حرکت کرده بودند به طرف رادیو توی میدان ارک.یک زد و خوردی کرده بودند و آنها دفاع کرده بودند که بلافاصله یک تعدادی کامیون پر از سرباز آمده بود و رادیو را حفظ کره بودند.وقتی ما رسیدیم اول سبزه میدان بعد از مسجد امام و بعد از خیابان ناصر خسرو،باز یک تعداد زیادی کامیون پر از سرباز از طرف گلوبندک آمده بودند آنجا ایستاده بودند.
جمعیت هم شعرهایی به نفع امام و موضوع دستگیری امام و این حرفها میدادند. تقریبا جمعیت صف بسته بودند.آن طرف سربازها و مأمورین حکومت،این طرف هم مردم.یک افسری بلندگو دستی گرفت آمد جلو شروع کرد خطاب به مردم صحبت کرد که:ما دستور داریم تیراندازی بکنیم متفرق بشوید،اخلالگری نکنید.و این حرفها.یک جوانی توی تشکیلات ما پیراهنش را درآورد انداخت،با زیرپیراهنی از ما جدا شد،رفت جلو که میشود گفت اولین شهید پانزده خرداد این شخص بود.رفت جلو و شروع کرد شعار دادن و یک مرتبه او زیرپیراهنش را درید و گفت:اگر که شما میگویید که میزنید،این سینهء من و این هم گلولهء شما.که او هم بلافاصله فرمان تیراندازی داد و به طرف او تیراندازی کردند که او شهید شد.یکی دو تا هم توی جمعیت ما که ایستاده بودیم مجروح شدند.
یکه صحنهای که من آن روز دیدم که نفهمیدم چی شد و هنوز در خاطرم هست، یک عدهای از سربازها بعد از میدان سبزه میدان،عرض خیابان را گرفته بودند،یک تعدادی سرباز با کلاه آهنی که شاید هفت هشت نفری بودند،که آمده بودند توی سبزه میدان،اینها هی به ما اشاره میکردند که بیایید جلو با دستشان-حرف هم نمیزدند، اشاره میکردند-بیایید جلو اینها میخواستند بیایند پشت ما،مثلا من آن موقع فکر میکردم که اینها میخواهند بیایند ما را دور بزنند،گفتم خوب تعدادشان کم است،به ما میخواهند بپیوندند.بالاخره یک مرتبه دیدیم که از آن طرف،یک عده سرباز آمدند اینها را برداشتند بردند؛دیگر بعد هم نفهمیدیم که حالا واقعا اینها میخواستند کمک به ما بکنند یا چیز دیگری بود.تقریبا مثل شبیه دستگیری بودند آنها را وقتی که تیراندازی شد و این جوان شهید شد،یک مرتبه جمعیت حمله کردند به طرف قبل از سبزه میدان،مغازهها-که آن موقع مغازهها پشت دریهایش از این چوبیها بود که میگذاشتند با پیچ مهره میبستند.یکی از اینها را کندند و مثل تقریبا برانکارد میماند.این را برداشتند آوردند و این جوان را گذاشتند روی این و رفتند توی سینهء سربازها که دیگر تیراندازی و جنگ و گریز[شروع شد]و مردم با سنگ و هر چی که دستشان بود به اینها میزدند و آنها هم مرتب تیراندازی میکردند و هی ما میرفتیم جلو،آنها میآمدند جلو،من یک مقداری آمدم عقبتر-یعنی ما عقبنشینی کردیم- اصلا مردم آمدند عقبتر،تا این طرف ناصر خسرو تقریبا سر کوچهء نوروز خان نزدیکهای پامنار.همین جور داشتیم نگاه میکردمی،من یک مرتبه دیدم که این کیوسک تلفن که آهنی بود،آتش گرفت.گفتم،ما چه مادهای داریم که آهن را آتش بزنیم،این ممکن است که خود دستگاهیها باشد.
خلاصه با یک جوانی که صحبت میکردیم،گفتیم که ما با مردم صحبت بکنیم که مردم به اموال کسبه و اینها لطمه نزنند؛که روبروی بانک پارس،یک عدهای دست گرفتند و من و این جوان رفتیم روی دست مردم،و صحبت کردیم که ما امروز برای آزادی مرجع تقلیدمان آمدیم و این حرفها.داشتیم صحبت میکردیم که تیراندازی شد. او تیر خورد افتاد.البته مجروح شد.مردم ما را انداختند و افتادم توی یک جوی که پر از لجن هم بود.
مرتب تیراندازی میشد و یک عدهای میافتادند.همانجا تقریبا یک سازماندهی مردمی شد که یک عدهای با موتور این محروحین و شهدا را بلند میکردند و میرساندند به بیمارستان.نزدیکترین بیمارستانی که بود،بیمارستان بازرگانان بود سر سه راه بوذر جمهری و ری.بعد آنها-مأمورین-توانستند به خیابان بوذر جمهری مسلط بشوند؛ولی جمعیت رفته بودند توی کوچه پس کوچههای بازار و از آنجا مرتّب شعار میدادند.یعنی شاید بشود گفت حتی فردای شانزده خرداد هم هنوز حرکت مردم دادامه داشت،ولی تا نزدیک به غروب پانزده خرداد زد و خورد ادامه داشت.وقتی من آمدم بیمارستان بازرگانان،دیدم که جمعیت زیادی ایستاده،همین جور دارند مجروح میآورند.دکتر منظوری-رئیس بیمارستان-میگفت که ما امکانات میخواهیم،یک بنده خدایی که چند سال پیش فوت کرد-نزدیک بیمارستان ذغال فروشی داشت-به نام حاج ابو القاسم جیل سرائی،ایشان آمد یک چک سفید امضایی داد به دکتر منظوری گفت که هر چقدر خرج اینها هست اگر مشکل دارید من میدهم،شما ناراحت نباشید،هر امکاناتی میخواهید بگویید برویم تهیه کنیم بیاوریم.
من برگشتم بیمارستان،دیدم که وضع خیلی ناجور است.اولا تمام اتاقها پر است.اصلا بحث تخت نیست،همین کف زمین پتو پهن کردند و بغل هم خواباندند و ضجه و ناله از آنها بلند است و یک عده هم تشنه.خلاصه گفتند به اینهایی که تیر به شکمشان نخورده یکی آب بدهد،که کسی یک کتری گرفته بود و یک شیلنگ باریکی سرش را گذاشته بودند،که آن را میگذاشتیم دهان بعضی از افراد مجروح.
خبر رسید که میخواهند حمله کنند به بیمارستان و مجروحین را بگیرند.اینجا من خودم دست به کار شدم و عدهای از رفقا را صدا کردیم-همان آدمهایی که توی بیمارستان بودند-گفتیم،یک عدهای جلوی در بیمارستان مقاومت بکنند که کسی وارد بیمارستان نشود تا ما این مجروحین را تخلیه کنیم.
بیمارستان یک طرفش بر خیابان ری بود،یک برش توی کوچهای بود که آن کوچه پیچ میخورد میرفت به طرف کوچهء دردار،به صورت دایره وار.خلاصه چند تا از جوانهای قوی را فرستادیم از دیوار رفتند توی کوچه،یک عده هم ایستادند توی بیمارستان.هرکسی که پانسمان میشد،ما میبردیم و دست به دست میکردیم و از روی دیوار میدادیم و از آن طرف میبردند که شاید اکثریت مجروحین را از بیمارستان تخلیه کردیم.دیگر آن اواخرش که یک عدهای مانده بودند-که یادم نیست چند تا بودند- مقاومت بچههای که دم در بودند تمام شد،در باز شد و بالاخره آجودانها ریختند داخل و بچهها فرار کردند.پلیس و سربازها که آمده بودند،همهء مجروحینی که مانده بودند هرچند تا که بودند-که خیلی کم مانده بودند شاید مثلا کمتر از ده،پانزده تا مانده بودند- آنها را برداشتند.دیگر آنها آدمهایی بودند که نمیتوانستیم آنها را تکان بدهیم،بردند و تمام شد.
مجله پانزده خرداد ، بهار 1376، دوره اول، شماره 25 ، صص205 - 215
تعداد بازدید: 4753
آرشیو خاطرات
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
