روایت خرداد

نقل وقایع و حوادث از زبان راویان و شاهدان عینی آن، به مراتب دقیق‌تر و زیباتر از نقل آن از کتابها و منابع و مستندات است. این شیوه از تاریخ‌نویسی که در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی در کشورمان رونق یافته، تاریخ شفاهی نام دارد. برخی مراکز دربارة این علم مشغول تحقیق و پژوهش‌اند و کتابهای زیادی هم به چنین شیوه‌ای به نگارش در آمده و با اقبال عمومی روبرو شده‌اند. کتاب روایت خرداد هم گونه‌ای از تاریخ شفاهی است که در آن رخدادهای روز 15 خرداد ورامین و باقرآباد روایت شده است. در این کتاب 22 نفر از حاضران و شاهدان عینی وقایع 15 خرداد دیده‌های خود را بیان کرده، و بسیاری از رخدادهای روز 15 خرداد آن منطقه را بازگفته‌اند. با مطالعه این 22 روایت زوایا و ابعاد پنهان و پیدای قیام 15 خرداد ورامین و پیشوا روشن می‌شود.
ورامین که در منابع از آن به ورنه و ورنا هم یاد شده در تاریخ ایران زمین قدمت دیرینه‌ای دارد اما آنچه که این شهر را شهره کرد نقش‌آفرینی مردمان آن در روز 15 خرداد 1342 بود.
جرقة قیام 15 خرداد ورامین از شهر پیشوا آغاز شد. آن روز ـ 12 محرم ـ مردم پیشوان در مراسم سنتی بنی‌اسد ـ مراسم شبیه‌خوانی به یاد امام حسین و یارانش ـ حضور داشتند که مردی به نام حسن مقدس خبر دستگیری آیت‌الله خمینی را به پیشوا رساند. خبر به سرعت در شهر پیچید و بسیاری از اهالی و نیز مردمان روستاهای اطراف از جمله سناردک، کهنک، محمدآباد عربها کفن‌پوشان به سمت ورامین به راه افتادند. آنان در حمایت از پیشوای مذهبی‌شان شعار می‌دادند در بین راه مردم ورامین نیز به آنها پیوستند و خیل جمعیت به سمت تهران حرکت کرد: «مردم مسلمان،‌ کارگر، کاسب، دهقان سر از پا نشناخته به حرکت درآمدند. آنهایی که اهل چون و چرا و علت‌جویی بودند در این راه قدم ننهادند. تعجبی ندارد اگر گفته شود بسیاری از کسانی که در این قیام مردمی شرکت داشتند با چهره پنهان رژیم پادشاهی بیگانه بودند و شگفت‌تر اینکه بسیاری ا زکسانی که با نظام شاهنشاهی مخالف بودند پیوستن به این مردم مخلص را کار درستی نمی‌دانستند... در میان گروههای سیاسی ورامین فقط چند تن از افراد حزب زحمتکشان دیده می‌شدند، از میان تحصیلکرده‌ها دو سه فرهنگی در این راه گام نهادند، شور و حرارت این برانگیخته شدن به حدی بود که بسیاری از دروگرانی که از شهرهای دور به امید لقمه‌ نانی به مزارع و دشتهای ورامین آمده بودند با دیدن این شوریدگان عشق داسها را به دست گرفته داخل جمعیت می‌شدند. مسئله دینی بود هرچه باشد آنان نیز نمی‌خواستند برابر کسانی بایستند که با آنها در یک مسجد نماز می‌خواندند. اما آن روز روز عمل بود نه حرف...» (ص 23).
کفن‌پوشان ورامین و حومه در مسیر ورامین به تهران در پل باقرآباد به خاک و خون کشیده شدند. عده‌ای شهید و عده‌ای مجروح و تعدادی نیز دستگیر و زندانی شدند و بدین‌ترتیب عصر خونین روز 15 خرداد در حافظه تاریخی باقرآباد برای همیشه ماندگار شد.
آنانی که آن روز به شهادت رسیدند مظلومترین و صادق‌ترین مبارزانی بودند که مظلومانه به شهادت رسیدند و بسیاری از آنان ناشناخته در گورستان مسگرآباد به خاک سپرده شدند. روایت خرداد وقایع عصر 15 خرداد ورامین را به تصویر کشیده است و هر یک از شاهدان عینیی گوشه‌ای از رویداد آن روز ورامین و باقرآباد را روایت کرده‌اند.
روایت خرداد در یک مقدمه و شش فصل و یک پایانه تنظیم شده است. فصل اول «صحن امامزاده جعفر (ع) مبدأ شکل‌گیری قیام» نام گرتفه ونویسنده در ابتدا شرح حال امامزاده جعفربن موسی الکاظم را آورده سپس به صورت کوتاه مراسم بنی‌اسد و رسم و سنن مردم پیشوا و ورامین در آن روز را تشریح کرده است. به دنبال آن مصاحبه با راویان و شاهدان عینی درج شده است. مصاحبه‌های حاج حسن اردستانی جعفری، حاج تقی اعلایی، حاج علی محمد محمدی جعفری، حاج عبدالله رجبی،حاج باقر بزرگی‌راد، حاج علی کاشانی، حاج پرویز شریعت‌زاده. فصل دوم که عنوان «حضور انقلابی مردم شهر ورامین در قیام 15 خرداد سال 42» را دارد مصاحبه‌های حاج محمد عربشاهی، حاج امیر اکبری،‌حاج غلامحسین معصومشاهی، حاج غلامرضا معصومشاهی، حجت‌الاسلام حاج سیدمصطفی احمدی و حاج حسن تاجیک را در خود جای داده است.
نویسنده در فصل سوم که عنوان «حضور حماسی مردم روستای محمدآباد عربها در قیام 15 خرداد سال 42» را به خود گرفته مصاحبه‌های مشهدی علی قایع‌گو، حاج سیدمصطفی طباطبایی رفیعی، حاج سیدعلی آقا طباطبایی محمدی، حاج علی‌اصغر اردستانی و حاج محمدعلی عرب را گنجانده است.
فصل چهارم «باقرآباد قتلگاه شهدا» نام دارد و در آن سه مصاحبة زیر درج شده است:‌ حاج سیداحمد موسوی، حاج سیدابوالقاسم حسینی، مشهدی سلیمان شاهسون، مشهدی کاظم ذینی.
در فصل پنجم زندگینامة شهدای بومی شهرستان ورامین ثبت شده و نویسنده در پایان کتاب با اختصاص فصلی به نام حماسه حضور، سفر مقام معظم رهبری به ورامین در خرداد 1382 را ثبت کرده و سخنان ایشان را در میان مردم ورامین را در پایان کتاب گنجانده است.
روایت خرداد به قلم سیدرضا حسین‌زاده به نگارش درآمده و انتشارات علمی فرهنگی صاحب‌الزمان ورامین آن را در 289 صفحه در 1384 منتشر کرده است.

 
تعداد بازدید: 5810