هردانه که بر خاک افتد


کتاب (هر دانه که بر خاک افتد) عنوان مجموعه شعری است که در رثای پانزدهم خرداد 42 و شهدای این واقعه توسط ستاد دائمی برگزاری جشنواره ادبی پانزده خرداد شهرستان ورامین در نیمه دوم سال 1391 منتشر گردید و در مهرماه همان سال در جشنواره ادبی پانزدهم خرداد از آن رونمایی شد.این اثر توسط موسسه فرهنگی و هنری رسول آفتاب شهرستان ورامین در سال 1391 تدوین و منتشر گردید.

رمضان 43 و صفیر اولیه گلوله!


فرا رسیدن ماه رمضان فرصتی بود که هواداران نهضت را مایه امید و رژیم را زمینه هراس و نگرانی بود. چنین بود که نشریه مخفی بعثت سرمقاله خود را با عنوان جنبش رمضان به این مهم اختصاص داد. آری، در شرایطی که همه ناراحت بودند که چرا هیچ عکس‌العملی در قضیه دستگیری امام نشان داده نشده؛ ناگهان سکوت رمضان با صفیر گلوله بخارایی و همرزمانش شکست و خبر ترور منصور ـ نخست‌وزیر وقت ـ همه جا پیچید. و کوشش رژیم در کوچک نشان دادن موضوع و تأکید بر کاری نبودن زخم به جایی نرسید و ناگزیر پس از چهل و هشت ساعت، به همه چیز اعتراف کرد.

پلاک 42


پلاک 42 عنوان اثری است که اداره حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس با همکاری شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی در 32 صفحه به مناسبت پنجاهمین سالروز قیام 15 خرداد 1342 منتشر نموده است. آنچه که در پیش روی شماست گزیده ای از وقایع و حوادث سال 1342 است که از درون اسناد به جای مانده و از زبان مبارزین و شاهدین حادثه عظیم 15 خرداد گردآوری و تدوین گردیده است.در این اثر تلاش شده است که به صورت کوتاه و مختصر عوامل پیدایش و ظهور قیام 15 خرداد 1342 که منجر به فروپاشی نظام پادشاهی پهلوی گردید به رشته تحریر درآید.

دفتر ادبیات انقلاب اسلامی و نهضت 15 خرداد


دفتر ادبیات انقلاب اسلامی در فروردین 1372 در حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی تأسیس شد. اندیشه بنیان گذاری دفتر ادبیات انقلاب اسلامی از تجربه موفق دفتر ادبیات و هنر مقاومت ریشه گرفت. در آذر 1367 دفتر ادبیات و هنر مقاومت توسط آقایان مرتضی سرهنگی و هدایت الله بهبودی با هدف جمع آوری، تدوین و تولید کتابهایی با موضوع هشت سال دفاع مقدس، در زمینه های خاطرات رزمندگان، آزادگان، اسرای عراقی، داستان، گزارش، یادداشت، قطعات ادبی، و پژوهش، در حوزه هنری متولد شد. دست آوردهای ارزنده این دفتر در پنج سال نخست فعالیت خود، حوزه هنری را مصمم به گسترش تجربیات به دست آمده در موضوع انقلاب اسلامی کرد... اما این دیباچه، مقدمه ای شد برای تشکیل یکی از مراکز فعال در زمینه تاریخ نگاری نهضت اسلامی امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی ایران

ستارگان درخشان


اگر چه در 15 خرداد 1342 مردم شهرهای متعددی به ویژه مردم انقلابی قم، به حمایت از امام خمینی برخاستند ولی همگان معترفند که حماسه کفن پوشان ورامین، حرکتی بی بدلیل بود که توانست بسیاری از معادلات سیاسی رژیم پهلوی را در هم ریخته و عمق نفوذ مرجعیت و دین را در دلها ی مردم مومن به نمایش بگذارد. ستارگان درخشان (از 15 خرداد 42 تا تکرار تاریخ) عنوان کتابی است که سید محمد حسن محمودی و محمدرضا حیدری جهت پاسداشت نقاط عطف تاریخ ورامین به رشته تحریر درآورده اند.

پنجره ای به گذشته


کتاب "پنجره ای به گذشته" خاطرات علاءالدین میر محمد صادقی است که توسط بهراد مهرجو و متین غفاری در سال 1391 به نگارش درآمده است. این اثر بصورت سوال و جواب تدوین گردیده و نویسندگان آن تلاش نموده اند که بگونه ای با علاءالدین میرمحمد صادقی مصاحبه نمایند تا از میان سیر حوادث قبل و بعد از انقلاب آن دسته ای از موضوعات انتخاب شود که در آن موضوعات اقتصادی و سیاسی مطرح گردیده است. معرفی شخصیت علاءالدین میر محمد صادقی، که سالهاست دوستانش او را حاج آقا علاء می شناسند، با دشواری های بسیاری همراه است. او از اقتصاد تا سیاست و از مدرسه سازی تا راه اندازی صندوق های قرض الحسنه و موسسات خیریه را در پرونده دارد تا همزمان مرد بازار و سیاست و نیکوکار بزرگ لقب گرفته باشد

تسلیت رهبر انقلاب درپی درگذشت مرحوم حاجی حیدری


حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی درگذشت مجاهد صادق و صابر، مرحوم حاجی حیدری را تسلیت گفتند. عضویت در شورای مرکزی کمیته امداد امام خمینی(ره) و رئیس این شورا، عضو مؤسس و شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی و رئیس هیئت مدیره موسسه فرهنگی شهدای موتلفه اسلامی از جمله سوابق مرحوم حاج حیدری بود.

سیاه و سفید


بهمن ماه هرسال یاد آور دو انقلاب است. یکی منفور و یکی مقبول. یکی صوری و یکی از بطن دلها، یکی به ظاهر سفید و دیگری منشاء نور. یکی را پهلوی ها بر مردم دیکته کردند و دیگری را مردم بر پهلوی ها. اولی اما به نوعی سرآغاز دومی بود. آری شانزده سال قبل از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، در سال ۱۳۴۱، پهلوی ها با الگو گرفتن از غرب، لایحه طرد شده انجمن های ایالتی و ولایتی را در قالبی دیگر با عنوان اصول ششگانه انقلاب شاه و مردم، در بهمن سال ۱۳۴۱ به ایرانیان القا کردند و نام آن را انقلاب سفید گذاشتند.

نگاهی به هفتمین شماره از فصلنامه اینترنتی 15 خرداد 42


هفتمین شماره از فصلنامه اینترنتی 15 خرداد 42 - ویژه مراکز پژوهشی ۱۵ خرداد و تاریخ انقلاب- منتشر شد. پایگاه اطلاع رسانی 15 خرداد 42 با همت و همکاری اساتید و نویسندگان تاریخ انقلاب اسلامی، در این شماره، هدف خود را بر روی معرفی مراکز پژوهشی پانزدهم خرداد متمرکز نموده است و در این راستا به معرفی نه مرکز مهم پژوهشی پرداخته است.

حزب پان ایرانیست


تاریخ معاصر ایران بعد از سقوط پهلوی اول از جریان های متعدد سیاسی حکایت دارد که در شکل گیری آن ها احزاب مختلف نقش ایفا کردند. در دوران حاکمیت پهلوی دوم احزاب و گروهای سیاسی با هدف مشارکت در قدرت یا پاسداری از نظام حاکم پا به عرصه ی وجود گذاشتند. در این زمان احزابی پدید آمدند که با مد نظر قرار دادن جریان های مختلف سیاسی از جمله ناسیونالیسم و با تأکید بر عنصر ایرانی به فعالیت می پرداختند. حزب پان ایرانیست به رهبری محسن پزشکپور با تکیه بر ناسیونالیسم نژادگرا کوشید در وقایع سیاسی کشور سهمی را به خود اختصاص دهد؛ اما پس از کودتای 28 مرداد، به دلیل دکترین حزب که نظام شاهنشاهی را به صورت بهترین تعریف و مصداق ایده ی خود پذیرفته بود، گرایش به حاکمیت در میان پان ایرانیست ها رخ نمود. تشکیلات پان ایرانیست در دهه های 1320 و 1330 رشد یافت و پس از گذشتن از مراحلی، سرانجام در قالب حزبی مستقل، طراحی و معرفی شد. حزب پان ایرانیست، مهم ترین فعالیت های سیاسی خود را در مبارزات ملی شدن صنعت نفت، دفاع از رفراندوم شش گانه شاه و قضایای مربوط به جدایی بحرین از ایران و... به انجام رساند. این پژوهش بر آن است نحوه عملکرد سیاسی حزب پان ایرانیست را در فاصله بین سال های 1339 تا 1343( شکل گیری نهضت اسلامی) مورد مطالعه و بررسی قرار دهد.

خاطرات جواد مقصودی


کتاب خاطرات جواد مقصودی اطلاعات سودمندی از وقایع دهه 1330 و فعالیت های "گروه شیعیان" - که راوی خود از اعضای شورای مرکزی آن بوده و تاکنون اطلاعات کمی درباره آن منتشر شده است - را در اختیار پژوهشگران تاریخ انقلاب اسلامی می گذارد. این گروه بعد از فوت آیت الله بروجردی و تشکیل هیات موتلفه اسلامی یکی از ارکان موتلفه اسلامی شد. مقصودی در این کتاب خاطرات جامعی را از آغاز نهضت امام خمینی (ره)، فعالیت های مبارزان با رژیم پهلوی در دوران تبعید امام و وقایع مربوط به این دوره ارائه کرده است.

انجمن سّری یازده نفره؛ از آغاز تا پایان


ورود روحانیون به عرصه سیاست در دهه چهل نقطه ی عطفی در مبارزات نیروهای مخالف رژیم محسوب می شود. بعد از شکل گیری قیام15 خرداد عده ای از روحانیون پیرو امام به این نتیجه رسیدند که می بایست حوزه علمیه در مقابل رژیم باید وارد مبارزه ی سیای شود. از این رو دست به تاسیس تشکیلات زدند تا بدین وسیله بتوانند به طور سازمان یافته تری تصمیمات خود را عملی کنند. از جمله ی این تشکیلات «جمعیت سری یازده نفره» است که با حضور یازده نفر از روحانیون راه اندازی شد و گرچه این تشکیلات به فاصله اندکی توسط مامورین ساواک برچیده شد و اعضای آن نیز دستگیر شدند ولی این موفقیت بدست آمد که روحانیت را وارد عرصه مبارزه با رژیم پهلوی کنند. با توجه به توضیحات فوق مقاله حاضر سعی دارد تا با استفاده از روش توصیفی و با تاکید بر اهمیت آغاز فعالیت های منتهی به سیاسی شدن حوزه های علمیه، به چگونگی شروع این گونه اقدامات و نتایج حاصل از آن بپردازد. از این رو برای رسیدن به نتیجه ی مطلوب نیز با تکیه بر شیوه ی کتابخانه ای، از منابع و ماخذ معتبر تاریخی از جمله کتب و اسناد بهره گرفته و سعی در برطرف نمودن ابهامات مطرح شده دارد.

ثبت تاریخ شفاهی انقلاب در گفت‌وگو با 140 نفر


حرم مطهر رضوی شهر مشهد را به یکی از پایگاه‌های مذهبی و انقلابی در ایران طی دهه‌های 1340 و 1350 مبدل کرد و فعالیت گروه‌ها، احزاب، علمای صاحب نام و اندیشمندان انقلابی در حوادث این سال‌ها، به مشهد جایگاهی ویژه در تاریخ معاصر ایران و انقلاب اسلامی بخشید. حضور هسته مرکزی روحانیت مبارز و در راس آن، رهبر معظم انقلاب در مسجد کرامت مشهد به عنوان عامل پیوند گروه‌های مذهبی و ملی و عامل سازماندهی فعالیت‌های انقلابی، مشهد را از سایر شهرهای ایران متمایز کرد.علاوه بر این وجود کانون‌های فکری همچون کانون نشر حقایق، انجمن پیروان قرآن، جلسات پرسش و پاسخ شهید هاشمی نژاد و نیز مساجد کرامت و امام حسن (ع)، چهره‌ای کاملا انقلابی به شهر مشهد می‌داد. اسناد و خاطرات به جا مانده از آن روزها، امکان پژوهش در حوزه انقلاب را برای اندیشمندان و علاقمندان در این زمینه فراهم کرده و راه اندازی مرکز اختصاصی مطالعات انقلاب اسلامی بستر را برای انجام تحقیقات گسترده‌تر و مستندسازی و تدوین تاریخ انقلاب اسلامی به ویژه در شهر مشهد آماده کرده است.

15 سال پس از قیام پانزدهم خرداد، فرار شاه؛ مقدمه ورود امام خمینی


پس از خروج شاه از ایران، كشور غرق در شادی شد. مردم ایران در این روز پس از ماهها سركوب و عزداری برای شهدا، طعم شادی فرار دیكتاتور را چشیدند. در پی خروج شاه، امام خمینی اعلام كردند به زودی به ایران خواهند آمد. سه روز پس از خروج شاه، با پیام امام خمینی مردم در سراسر ایران در تظاهرات میلیونی اربعین (29 دی 1357) شركت كردند. بیش از پانزده میلیون نفر در سراسر كشور با حضور در این تظاهرات و انتشار قطع‌نامه‌هایی خواستار سقوط حكومت پهلوی، بازگشت امام خمینی به كشور و تشكیل «حكومت اسلامی» در ایران شدند.

حادثه مسجد فیل


حادثه مسجد فیل از جمله حوادث مهم انقلاب اسلامی در مشهد است که پس از قیام پانزده خرداد و مهاجرت علما به تهران به وقوع پیوست. این حادثه زمانی رخ داد که واعظ شهیر سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد برای ایراد سخنرانی به مسجد فیل دعوت شد. دعوت هاشمی‌نژاد جهت ایراد سخنرانی در مسجد فیل از سوی صنف پوست‌فروش و افراد فعال مذهبی و انقلابی پایین خیابان صورت گرفت. جریان از این قرار بود که در شب‌های پیش، آقای دانش سخنور دوـ سه شب در این مسجد منبر رفته بود؛ ولی چون در سخنانش از جریان همه‌پرسی لوایح شش‌گانه در شهرستان فردوس حمایت کرده بود، مردم از او متنفر می‌شوند و از ادامه منبر او جلوگیری می‌کنند و از هاشمی‌نژاد دعوت می‌کنند تا در آن مسجد سخنرانی کند...

نظریه روستو و اصلاحات ارضی دولت پهلوی


دکتر علی امینی از سرشناس‌ترین چهره‌های تاریخ سلطنت پهلوی است که نام او به‌ویژه با دوران پر هیاهوی یک سال و دو ماه صدارتش و آغاز اصلاحات آمریکایی در ساختار اقتصادی و فرهنگی ایران در دهه ۱۳۴۰ گره خورده است. امینی همواره از حمایت بی‌سابقه واشنگتن برخوردار بوده است. ولی باید توضیح داد که این حمایت تنها به علت دوستی دیرینه کندی با امینی و یا نفرت شخصی او از شاه به عنوان «دوست نیکسون» نبود. امینی پیش از کندی نیز مهره انتخاب شده آمریکا تلقی می‌شد. امینی کاراترین مهره برای اجرای اصلاحات ارضی بود؛ اصلاحاتی که بعدها نه به دست امینی بلکه به دست شاه اجرا شد و در تاریخ میهن ما به نام «انقلاب سفید» به ثبت رسید.

خاطرات آیت الله عبدالله محمدی


« ...شغل پدرم کشاورزی بود. در آن زمان - سالهای 1300 تا 1310 شمسی - مدرسه وجود نداشت. لذا اهالی محل نام مدرسه را نشنیده بودند. اما آخوند مکتبی که ملا مکتبی هم می گفتند، وجود داشت. بنده در سنین کودکی عشق و علاقه زیادی به مکتب داشتم و بچه های محل هم معمولا به مکتب می رفتند. اما چون تمکن مالی نداشتیم، نتوانستم به مکتب بروم...» این خاطرات، تکه ای از سرگذشت یکی از مجاهدینی است که بعدها بر بالای منابر علم و دین، به روشنگری اذهان مردم علیه حکومت پهلوی پرداخت تا توده های انقلابی مردم با کمک او و دیگر روحانیون، قطره قطره جمع گردند و دریایی طوفانی بسازند که به یکباره انقلابی بزرگ و جهانی را در سال 1357 رقم بزنند.

انتشار خاطرات فضل الله فرخ


روابط عمومی مؤسسه فرهنگی هنری و انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی خبر داد، کتاب «خاطرات فضل‌الله فرّخ» اطلاعاتی از وضعیت مشهد، از شروع نهضت اسلامی امام خمینی(ره) در اختیار ما قرار می‌دهد.همچنین «خاطرات فضل‌الله فرّخ» با توجه به مهاجرت راوی به تهران که همزمان با شروع نهضت اسلامی در دهه‌۱۳۴۰صورت گرفت و فعالیت در بازار تهران که از کانون‌‌های فعال انقلابیون بوده است، روایت مستندی از فعالیت‌های نیروهای مذهبی در تاریخ انقلاب اسلامی به‌شمار می‌رود.

تبیین نقش زنان در قیام 15 خرداد و پیروزی انقلاب


مدیرعامل انجمن زنان مبارز مسلمان از برگزاری همایش نقش زنان در پنجاهمین سال نهضت امام خمینی(ره) خبر داد. فاطمه جلالوند، مدیرعامل انجمن زنان مبارز مسلمان به خبرگزاری‌ بین‌المللی قرآن گفت: این همایش 15 بهمن‌ماه سال جاری از سوی انجمن زنان مبارز مسلمان برگزار می‌شود. وی افزود: همایش نقش زنان در پنجاهمین سال نهضت امام خمینی (ره) به صورت یک‌روزه و با هدف تبیین نقش مهم زنان در قیام 15 خرداد و همچنین در پیروزی انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس، در محل دانشگاه تهران و با همکاری دانشکده حقوق و علوم سیاسی این دانشگاه برگزار می‌شود.

کاپیتولاسیون و زمینه‌های سیاسی و اجتماعی اعدام انقلابی


تصویب کاپیتولاسیون در مجلس شورای ملی باعث اعتراض جامعه روحانیت به ویژه امام گردید که در نهایت به تبعید امام خمینی منجر شد. تبعید امام تعدادی از اعضای هیئت‌های مؤتلفه را که پس از قیام پانزده خرداد به فکر تشکیل شاخه‌ نظامی افتاده بودند، مصمم ساخت تا به منظور رویارویی با رژیم به مبارزه مسلحانه روی آوردند. آنها که دولت حسنعلی منصور را مسبب تصویب لایحه و همچنین تبعید امام می‌دانستند، ترور او را در اولویت برنامه‌ کاری خود قرار دادند؛ لذا برای مشروعیت بخشیدن به اقدام خود بر آن شدند تا جواز شرعی این کار را از یکی از مراجع اخذ نمایند. درباره این مسئله که صادر کننده فتوا چه کسی است اقوال مختلفی بیان شده است، اما منابع و شواهد موجود بر صدور این فتوا از جانب سید محمد هادی میلانی تأکید دارند.

برگزاری نشست تخصصی نقش اهل قلم در نهضت امام خمینی (ره)


نشست تخصصی نقش اهل قلم در نهضت امام خمینی (ره) در محل موزه عبرت ایران برگزار خواهد شد. طبق اطلاعات واصله در اسفند ماه 1392 نشست تخصصی نقش اهل قلم در نهضت امام خمینی(ره) در محل موزه عبرت ایران برگزار خواهد شد. سخنرانان این نشست عبارتند از آیت‌الله حائری شیرازی، علی موسوی گرمارودی، جلال رفیع، حجت‌الاسلام محدثی و دیگر شاعران، نویسندگان و اندیشمندانی كه به صورت اختصاصی به نقش شاعران و نویسندگان در ترویج و شناساندن نهضت امام خمینی (ره) می‌پردازند

ريشه ها (ريشه ها و دورنماي آينده، انقلاب اسلامي ايران)


کتاب ريشه ها در پنج فصل به صورت تحليلي، ريشه هاي انقلاب اسلامي را رديابي مي کند. در اين کتاب ريشه هاي انقلاب اسلامي شامل ريشه هاي اصلي و فرعي بررسي شده است، ريشه هاي اصلي عبارتند از: فطرت انسان ها، نبوت و امامت، انقلاب اسلامي سه ريشه ديگر دارد که تمدن اسلامي، رنسانس و انقلاب صنعتي و انقلاب هايي را در دنيا شاهد آن بوده ام از آن جمله است.

به یاد دانشمند گمنام میرزا عباسقلی وقایعی از نوادگان میرزا صادق مروزی وقایع نگار


نام میرزا عباسقلی وقایعی برای فرهیختگان و فرزانگان نامی آشناست. مرحوم میرزا عباسقلی وقایعی دانشمند وادیب توانایی بود که نیاکان وی از مفاخر ملی ایران به حساب می آیند. زندگی وحیات مرحوم وقایعی از ابعاد مختلف قابل بررسی و توجه است از منظر علمی و ادبی، استادی در انواع خطوط اسلامی، از جنبه اخلاقی، از منظر انقلابی و جزء اولین پدران شهید تاریخ انقلاب اسلامی در تبریز بودن. پر واضح است در این مجال جز طرح کلی حیات وی به جزییات نمی توان پرداخت. آذرماه گذشته بیست ویکمین سالگرد ارتحال این عالم ودانشمند وارسته بود.

حزب زحمتکشان در مواجهه با نهضت اسلامی


حزب زحمتکشان ملت ایران به رهبری دکتر مظفر بقایی از احزابی بود که در دوران نهضت ملی شدن صنعت نفت در اواخر دهه 1320 پا به عرصه وجود گذاشت. مواضع این حزب به شدت متأثر از دیدگاهها ومواضع رهبری آن بود. بقایی با پذیرش اصل نظام سلطنتی، نسبت به تحولات سیاسی مواضع گوناگون و اعوجاج گونه ای داشت که گاه مورد تعجب و اعتراض برخی از اعضای حزب قرارمی گرفت.فعالیتهای حزب زحمتکشان پس ازکودتای 28 مرداد1332با همان رویه ادامه یافت و حزب با وجود قلت اعضا در برخی تحولات اعلام موضع می کرد. باآغاز نهضت اسلامی روحانیون، حزب بقایی مواجه با فضای سیاسی جدیدی گردید و به ناگزیر مواضعی اتخاذ کرد. در این پژوهش مواضع و دیدگاههای بقایی و حزب زحمتکشان در خلال سالهای 1341تا1343 مورد توجه قرار گرفته است.

نهضت آزادی و پانزدهم خرداد


بدون هیچ شک و تردیدی خوانندگان گرامی درباره هر دو عبارتی که در بالا پیش و پس از حرف «و» قرار گرفته است، آگاهیهای زیادی دارند. و به جرأت می‌توان گفت که آگاهیهای تعدادی از آنان جامع و کافی است. بنابراین در این مقال قصد پرداختن به موضوعاتی چون سازمان نهضت آزادی یا قیام پانزده خرداد 1342 را نداریم. بلکه قصد داریم به موضوعاتی بپردازیم که رشته‌های پیوندی میان جمعیت نهضت آزادی ایران و قیام پانزده خرداد را بیان خواهند نمود و امید است در این راه حق مطلب را ادا بنماییم. برای فهم نقشی که جریانها و گروههای متعدد در شکل‌گیری قیام پانزده خرداد 1342 داشته‌اند شیوه‌های مختلفی وجود دارد که متناسب با سبک و سلیقه‌های مختلف، یک یا چند گونه آنها مورد پسند افراد مختلف است. برخی قیام پانزده خرداد را به عنوان ملاک و مبنای اصلی محل توجه و مداقه قرار می‌دهند و در ادامه‌ تأثیراتی را بررسی می‌کنند که قیام مزبور در دیگر دسته‌ها نهاده است. بعضی دیگر هم نقشی را وامی‌کاوند که گروه و جمعیتی در پیش‌برد اهداف قیام پانزده خرداد ایفا کرده‌ است. اما روشی که در این مقاله در نظر گرفته شده اندکی متفاوت است

بهشتی از زبان بهشتی - جلد اول


در بررسی انقلاب اسلامی ایران به چهره ها و شخصیت های برجسته ای بر می خوریم که بی شک مطالعه زندگی و شیوه های مبارزه و نقش آنان در شکل گیری، هدایت و پیروزی انقلاب اسلامی ایران، معیار سنجش مناسبی است که ما را با ابعاد و زمینه های مختلف تاریخ انقلاب اسلامی ایران آشنا می سازد. شهید بهشتی یکی از این بزرگ مردان انقلاب اسلامی ایران است.کتاب "بهشتی از زبان بهشتی" (خاطرات شهید آیت الله دکترسید محمد حسینی بهشتی) مجموعه ای است که فرامرز شعاع حسینی با نگارش آن به این مقصود دست یافته است

همگامی هیئت های موتلفه با نهضت اسلامی


از سال 1341 و هم‌زمان با آغاز مخالفت علنی امام خمینی علیه رژیم پهلوی درجریان لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی و انقلاب سفید، سه هیئت مذهبی در بازار تهران، تصمیم گرفتند فعالیتهای خود را در مقابل سیاستهای اسلام‌‌زدایی رژیم پهلوی، سازمان یافته‌تر کنند.هر یک از هیئت‌های یاد شده، نخست به صورت مستقل، با امام خمینی رابطه برقرار کرده و در نشر اعلامیه های ایشان علیه اصول شش‌گانة انقلاب سفید و رفراندوم آن، همکاری کردند. این همکاری تا سال 1342 ادامه یافت و در نخستین روزهای این سال، اعضای هیئت‌های بازار تهران، توزیع و نشر اعلامیه معروف امام را با عنوان «شاهدوستی یعنی غارت‌گری» و برگزاری مراسم برای شهدای فیضیه، بر عهده گرفتند. گفته می‌شود در یکی از همان روزها، به توصیه امام تصمیم گرفتند. با توجه به هدف مشترکی که دارند، با یکدیگر متحد شوند و با سازماندهی واحد، به فعالیتهای خود، ادامه دهند. سران سه هیئت، با یکدیگر به مشورت پرداختند و تشکل خود را با عنوان «هیئت‌های مؤتلفه اسلامی» نام‌گذاری کردند.

دو دفتر از «پژوهشنامه انقلاب اسلامی ایران» تا بهمن ماه سال جاری منتشر می‌شود.


موسسه خانه کتاب خبر داد که دو دفتر «پژوهشنامه انقلاب اسلامی ایران» به کوشش مشترک مجتبی سلطانی احمدی و رحیم نیک‌بخت میرکوهی به نگارش درآمده است. این مجموعه در تلاش است زوایای کمتر دیده شده تاریخ انقلاب اسلامی را به جامعه علمی و علاقه‎مندان تاریخ انقلاب اسلامی نشان دهد. در دفتر اول این مجموعه موضوع‌های «کلیات تاریخ انقلاب اسلامی»، «قیام 15 خرداد» و «بررسی نقش شخصیت‎ها» با همکاری 46 نویسنده نوشته و تدوین شده است.

انتشار زندگینامه‌های دو روحانی مبارز


خبرگزاری مهر، خبر انتشار «کتاب فلسفی» روایت زندگی حجت‌الاسلام شیخ‌ محمدتقی ‌فلسفی به قلم علیرضا مازاریان را منتشر نمود. مازیاریان در مقدمه خود بر این کتاب آورده است: فلسفی زمانه‌اش را خوب می‌شناخت و دقیقا می‌دانست مشکل عمومی مردم و راه‌ حل رجال سیاسی و نخبگان علمی چیست... همچنین سومین مجلد از مجموعه کتاب‌های «صاحبدلان» هم با عنوان «کتاب اسلامی» و با موضوع معرفی زندگی و فعالیت‌های حجت‌الاسلام شیخ عباسعلی اسلامی از سوی نشر خیمه منتشر شد. این کتاب که به قلم مهدی شریفی نوشته شده، مروری بر زندگی مرحوم اسلامی از منظر یادداشت‌های به جا مانده از اوست

کتاب «انقلاب اسلامی در ارومیه» در دو جلد منتشر شد.


کتاب «انقلاب اسلامی در ارومیه» در دو جلد منتشر شد. ناشر این اثر مرکز اسناد انقلاب اسلامی است. داود قاسم‌پور، مولف این اثر به خبرگزاری کتاب ایران گفت: به دلیل حجم بالای مطالب این کتاب، تصمیم گرفته شد در دو جلد منتشر شود. داود قاسم‌پور، مولف این اثر به خبرگزاری کتاب ایران گفت: به دلیل حجم بالای مطالب این کتاب، تصمیم گرفته شد در دو جلد منتشر شود. این نویسنده، اضافه کرد: «ارومیه در دوران انقلاب اسلامی» عنوان بخش سوم این اثر است که بیشترین حجم آن را هم در برمی‌گیرد. در این بخش به قیام 15 خرداد 1342 و وقایعی مانند دستگیری امام خمینی (ره) و تاثیر این اتفاقات بر مردم انقلابی ارومیه،‌ نگاه ویژه‌ای شده است.

استقلال طلبی در روز 13 آبان


13 آبان 1343 روز تبعید امام خمینی(ره) به ترکیه است. یک سال و نیم پیش از این تاریخ، امام خمینی(ره) در پی سخنرانی شدید‌اللحنی علیه رژیم شاه، شبانه در قم‌ دستگیر و به تهران منتقل شدند که این واقعه قیام تاریخی 15 خرداد 1342 را در پی داشت. امام خمینی(ره) پس از تحمل مدتی حبس و حصر، پس از آزادی در 18 فروردین 1343، به قم بازگشته مخالفتها و اعتراضات خود علیه سیاستهای دولت وقت را از سرگرفتند. یکی از مهم‌ترین مصوبات مجلس در 1343ش را می‌توان لایحه کاپیتولاسیون دانست. این قانون به کلیه مستشاران نظامی امریکا در ایران مصونیت قضایی می‌داد و در واقع حقی بود که به اتباع امریکایی ساکن ایران داده شد تا در صورت ارتکاب جرم، نه در محاکم و دادگاههای ایران بلکه در امریکا محاکمه شوند.

روزهای خوش دوستی - گفتگویی صمیمانه با دوست دوره دبیرستان مرحوم حاج سید احمد خمینی


هم در لحن کلامش می توانی طعم دلچسب روزهای خوش دیرین را حس کنی و هم در عمق نگاهش. بخصوص زمانی که خاطراتش به روزهای صمیمیت با مرحوم حاج سید احمد خمینی می رسد. و چه جالب که این دوستی در سالهای 1340 تا 1343 در صمیمی ترین دوره خود بوده. خاطراتی که با حوادث تاریخی آن سالها گره خورده اند. سید امیر اعظم میر شجاعی امروز در حالی خاطرات خود را مرور می کند که سالهاست با دوست خود وداع کرده. او دل پری از روزگار دارد و خاطراتش بسیار بیشتر از آن چیزی است که اینجا با هم مرور می کنیم. به قول خودش هنوز هم که هنوز است هر چند وقت یک بار، به بهشت زهرا می رود و ساعتها با یار دیرینه خود درد دل می کند. اما آنچه که در ادامه می خوانیم نگاهی است به خاطرات دوران دوستی سید امیر اعظم میرشجاعی از روزهای اوج دوستی در سالهای 1340 تا 1343.

وداع با فصل آغاز و انجام - به مناسبت وداع با پائیز


فصل پائیز در تقویم طبیعت، زمانی است برای انجام و اتمام ماموریت دست طبیعت تا در این بازه زمانی، هرچه که کشته و کاشته شده، یا درو شود و یا فرو بریزد. اما پائیز در تاریخ نگاری نهضت اسلامی معنای دیگری دارد. پائیز فصل آغاز و انجام است. فصلی است که اولین جرقه نهضت اسلامی در سال 1341 زده شد و اولین جوانه انقلابی عظیم و تاریخی ریشه دواند. در همان سال بود که با اعتراض مجتهدی بزرگ و رهبری انقلابی علیه لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی، مردم متوجه آغاز حرکتی شدند که سالها در دل آرزویش را می پروراندند.

کاریکاتور علیه منصور


طنز و کاریکاتور هنری است که گاه جنبه‌ی سیاسی، اجتماعی پیدا می‌کند و با سرنوشت سیاستمداران گره می‌خورد. طنز به مانند سکه‌ای است دو رو، از سویی آمیخته به شوخ طبعی و از سوی دیگر با اندیشه، تنبیه و سیاست پیوند می‌خورد.اگر کسی در طنز مورد سرزنش و تنبیه واقع می‌شود و به ضعف و سستی‌های اعمال و کردار وی اشاره می شود. هدف طنزدر این مورد، تنها خنداندن و سرگرم نمودن مخاطب نیست.بلکه به دنبال هدفی والا است، که این هدف تنها زمانی امکان می‌پذیرد که مخاطب را به ادراک حسی مشترک از پدیده‌های زندگانیش برساند.کاریکاتور نیز نوعی طنز تصویری است و خود انواع متفاوتی را شامل می‌شود. در این مقاله نگارنده طنزهای منثور همراه با طرح‌های کمیک درباره‌ی نخست‌وزیر حسنعلی منصور را گردآوری نموده است تا شخصیت پوشالی وی را در این چهره به نمایش بگذارد.

خاطرات آیت الله سید محمد خامنه ای


آيت‌الله سيدمحمد خامنه‌اي يكي از تلاش‌ها و توطئه‌هاي دشمنان و مخالفان نظام را توطئه تحريف تاريخ انقلاب مي‌داند. به گفته او اين تحريفات توسط «افرادي گرگِ پوستين پوشيده» و گندم‌نمايان جوفروش انجام مي‌گيرد كه توانسته‌اند در كسوت خودي و انقلابي در اركان نظام نفوذ كنند. بر اين اساس مقابله با جريان توصيف شده را مي‌توان يكي از مهم‌ترين اهداف بيان و انتشار خاطرات سيدمحمد خامنه‌اي دانست كه توسط مركز اسناد انقلاب اسلامي منتشر شده است. جواد كامور بخشايش و جواد عرباني اين خاطرت را تدوين و ويرايش كرده‌اند و براي بخش‌هاي مختلف آن توضيحات و پانوشت‌هاي مفصلي تهيه كرده‌اند.

ماجرای کاپیتولاسیون آمریکایی


محمدرضا شاه با وابستگی تنگاتنگی که با دولت امریکا پیدا کرده بود، در سال 1342، مبلغ 200 میلیون دلار وام از بانک‌های امریکا، به ضمانت دولت امریکا، برای خرید اسلحه از آن دولت دریافت نمود، و سپس، تعدادی از نظامیان امریکا را با عنوان مستشاران نظامی، برای آموزش ارتش ایران استخدام کرد که با خانواده‌های خود به ایران آمدند. دولت امریکا درخواست نمود که: «کارمندان هیأت‌های مستشاران از امتیازات و مصونیت‌های مربوط به کارمندان اداری و اعضای فنی مشروحه در قرارداد منضم به قرار نهایی کنفرانس سازمان ملل متحد در وین [پایتخت اطریش] در خصوص روابط و مصونیت‌های سیاسی مصوب 18 آوریل 1961 [معروف به کنوانسیون 1961 وین] برخوردار باشند...

اولین باری که نام «آیت‌الله خمینی» در مطبوعات منعکس شد


پس از رحلت آیت‌الله سیدمحمدحسین بروجردی در 10 فروردین 1340، مسئله جانشینی ایشان مورد توجه ویژه مراکز مذهبی قرار گرفته بود. لذا روزنامه کیهان دو روز بعد از این واقعه، در خبری از صلاحیت آیت‌الله خمینی برای مرجعیت خبر داد و زندگینامه ای از ایشان هم به چاپ رسانید. کیهان این مطلب را در گزارشی با عنوان «شخصیت‌هایی که برای مرجعیت تقلید صلاحیت دارند» به چاپ رسانید تا نگاهی به مسئله جانشینی مرحوم آیت الله بروجردی و مرجعیت شیعه در آینده آن روزها داشته باشد.

آمریکا و تحمیل کاپیتولاسیون


در تاریخ معاصر ایران، کاپیتولاسیون از جمله موارد مهم ناقض استقلال و حاکمیت ملی بوده است. این قالب به ظاهر قانونی استعمار؛ نه تنها تأمین کننده نفوذ بیگانگان بوده، بلکه از همین طریق نفوذ کارگزاران بیگانه در ساخت حاکمیت کشور هموار و زمینه‌ساز جرائم بی‌شمار آنان علیه ملت مظلوم و مسلمان گردیده است. علاوه بر پیامدهای ناگوار سیاسی، به لحاظ اجتماعی میزان جرائم با سوء‌استفاده از کاپیتولاسیون افزایش پیدا می‌کرد. از نظر اقتصادی هم سوء استفاده از کاپیتولاسیون موجب می‌شد بدون هیچ کنترل و ممانعتی، افراد خارجی هر چه می‌خواستند به کشور وارد و یا از آن خارج نمایند. اما از همه اینها مهمتر، نقض حاکمیت قضائی کشور بود. کاپیتولاسیون، اتباع داخلی را از حمایت کامل قضائی محروم می‌ساخت و اتباع خارجی را بر آنها مقدم می‌داشت. در این تحقیق، سابقه حضور مستشاران نظامی آمریکا در ایران، چگونگی سیر حوادث مربوط به تصویب لایحه کاپیتولاسیون و پیامدهای آن را بررسی می‌کنیم.

اعلام خطر آیت الله - مروری بر مبارزات امام (ره) و مراجع علیه کاپیتولاسیون


مطالعه پیرامون کاپیتولاسیون در تاریخ معاصر ایران هرگز تکراری و کهنه نخواهد شد چرا که این موضوع نقطه عطف شکل‌گیری نهضت اسلامی در ایران گردید که سرانجام بزرگترین تحول سیاسی تاریخ معاصر جهان را به وجود آورد. بنابراین هرچه پژوهشها درباب قضیه کاپیتولاسیون در سال 1342 و تبعات و جوانب آن بیشتر و عمیق‌تر شود، بر غنای مباحث تاریخی و نظریات مربوط به انقلاب اسلامی افزوده خواهد شد. مقاله حاضر بر همین اساس فراهم آمده و سعی نموده است علل و چگونگی و مراحل تصویب لایحه کاپیتولاسیون در خلال سال‌های 42 و 43 و چگونگی اطلاع و موضوع‌گیری حضرت امام(ره) و سایر مراجع تقلید بر علیه لایحه مذکور و نتیجه واکنش آن حضرات را مورد بررسی دقیق تاریخی و تحلیلی قرار دهد.

تأثیرپذیری انقلاب اسلامی ایران از حادثه‌ی کربلا (بررسی موردی محرم سال 1342)


در این مقاله ضمن بررسی و تبیین رویکرد سیاسی مرجعیت و به خصوص امام خمینی (ره) در نخستین سال‌های نهضت، به چگونگی و بازکاوی بهره‌برداری سیاسی رهبران نهضت از مجالس و محافل مذهبی محرم سال 1342 پرداخته شده است. برای این منظور دو قطب اصلی نهضت یعنی تهران و قم در حوزه‌ی پژوهش قرار گرفته و در هر کدام از دو شهر مذکور، مؤلفه‌های خاص و مورد استفاده‌ی رهبران مذکور، بررسی شده است.

تاثیر معنوی قیام عاشورا بر انقلاب اسلامی


كربلا و شهادت،‌ براي‌ شيعه‌ از قالب‌ لفظ‌ و مكان‌ خاص‌ به‌ يك‌ مفهوم‌ مقدس‌ و ايجادكننده‌ حماسه ها در طول‌ تاريخ‌ تبديل‌ شده‌ است. حماسه‌ عاشورا در طول‌تاريخ‌، سرمشقي‌ براي‌ تشكيل‌ حكومت‌ مبارزه‌ با ظلم‌ بوده‌ است. در تاريخ‌ معاصر ما نيز امام‌ حسين(ع)، كربلا و شهادت،‌ نقش‌ الهام‌بخش‌ خود را به‌ خوبي‌ ايفا كرده‌ است. در انقلاب‌ اسلامي‌ ايران كه بي‌شك‌ بزرگ‌ترين‌ حادثه‌ قرن‌ است‌، نقش‌ حماسه‌ كربلا كاملاً واضح‌ است. تمام لحظات و صحنه هاي اين حماسه ماندگار و لحظه به لحظه حماسه آفرينان عاشورا درس مقاومت و ايستادگي است0اماسخن در تاثير پذيري است و لازم است در اين مقوله بحث شود.

زندگینامه پیشوایان انقلاب


کتابی که پیش رو داریم، نمونه ای است کمیاب از آثار منتشر شده در سالهای آغازین جمهوری اسلامی که به مناسبت شهادت شهید بهشتی به قلم رضا مرادی گردآوری شده است. مرادی این اثر را در فضای اعتقادی- مذهبی اوایل انقلاب که نشات گرفته از حوادث زمانه وفضای معنوی و اجتماعی خاص آن دوره است به رشته تحریر درآورده و وبالطبع آنچنان که باید اصول علمی نگارش را رعایت ننموده است. وی در این اثر – که عنوان آن «زندگینامه پیشوایان انقلاب» است - زندگی دوازده تن از روحانیان و رجال سیاسی که در دهه 40 و 50 در جریان نهضت امام خمینی نقش اساسی و کلیدی داشته اند را به نگارش درآورده است و آن را طبق گفته خودش به جمعیت انبوهی که پیکر پاک شهید بهشتی را تشییع کردند تقدیم نموده است.

حوزه و سیاست در دهه 40 و 50


اصولاً جریان های سیاسی فرهنگی، زاییده جریان های فکری هستند. شکل گیری یک فکر و اندیشه، چه در قالب یک فرد یا یک مجموعه، نیز متأثر از عواملی است که بعضی به ویژگی های فردی شخص، مانند افکار و ادراکات وی، جهانبینی، پیش فهم ها و... باز می گردد و بعضی دیگر، به محیط پیرامونی شخص و عوامل سیاسی اجتماعی که در آن رخ می دهد، مربوط می شود. بر این اساس، هم رشد و بالندگی حوزه های علمیه در بخشی از حیات آن قابل تفسیر است و هم سکون و سکوت حوزه ها در برهه هایی دیگر از زمان، قابل تحلیل است و هم بی مهری حوزه های علمیه به علوم و معارف جدید بشری، در دوران معاصر قابل توضیح است. براساس همین مبانی، جریان های فکری سیاسی حوزه علمیه قم، در سالهای ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۷ و پس از آن نیز قابل بررسی است.

تبعید حضرت امام خمینی رحمه الله به ترکیه


زمانی که مقدّر می شود سرنوشت قومی رقم بخورد، همه چیز به فرمان خدا بر وفق مراد می شود. حتی کارشکنی ها و خیانت ها هم راه به جایی نمی برند و به خواست حضرت حق، عدو نیز سبب خیر می شود. در شکل گیری انقلاب اسلامی ایران به رهبری حضرت امام رحمه الله نیز، که با قیام تاریخی 15 خرداد سال 42 آغاز شد، همه عوامل، حتی سرکوب های خونین و به خاک و خون کشیدن مردم به سود این هدف عظیم نقش ایفا نمودند. یکی از سازگاری های تاریخ در این راه تبعید حضرت امام رحمه الله به ترکیه بود.

امام خمینی و خروش علیه سلطه بیگانه/ به مناسبت سالروز تبعید امام خمینی(ره) از ایران


اجمال ماجرا از این قرار بود که امام با اطلاع و شناختی که از حضور مستشاران نظامی و امنیتی آمریکایی و اسرائیلی و عملکرد زیانبار و توهین آمیز آنها در کشورمان داشتند پس از تصویب قانون کاپیتولاسیون برای نظامیان آمریکایی در مهرماه 43، تصمیم گرفتند تا این توطئه بزرگ را که رژیم دست نشانده شاه علیه اسلام و استقلال کشور تدارک دیده بود افشا نمایند. درست در حالیکه رژیم می کوشید تا با برگزاری جشن چهارم آبان!(روز تولد شاه) این فاجعه بزرگ را به دست فراموشی بسپارد امام تاریخ سخنرانی خود را در روز 4 آبان 43 ـ که مصادف با میلاد حضرت فاطمه(ع) بود ـ اعلام کردند و در همه جا این خبر منتشر شد.

گفت‌و‌گو با رئیس زندان قصر در دهه ۴۰: یک ماه در زندان انفرادی بودم


سرتیپ بازنشسته، اصغر کورنگی که متولد ۱۳۰۷ در اصفهان است، دوست نداشته افسر شود. فوق لیسانس حقوق جزایی گرفته بوده و می‌خواست وارد دادگستری شود و به مردم خدمت کند: «ولی به هدایت یکی از مردان بسیار بزرگ زهد و تقوای اصفهان، مرحوم حاج آقا رحیم ارباب از رفتن به دادگستری منصرف شدم و در شهربانی ماندم که بر حسب اتفاق بیشتر خدمتم هم در زندان‌ها بود...» سال ۱۳۲۹ از دانشکده افسری پلیس فارغ‌التحصیل می‌شود و از سال ۱۳۳۲ سر و کارش با زندان‌ها می‌افتد. ابتدا آبادان، بعد شهرهای دیگر و نهایتا گنبدکاووس، همان جایی که با کمک روحانی و معتمدین شهر چهره اسفناک زندان شهر را تغییر می‌دهد و برای زندانی‌ها تخت و کلاس و سرویس بهداشتی و بهداری درست می‌کند...

خاطرات حجة الاسلام سید علی اصغر دستغیب


کتاب "خاطرات حجة الاسلام سید علی اصغر دستغیب" از سری مجموعه کتاب های مرکز اسناد انقلاب اسلامی است که به روایتگری خاطرات شخصیتها و رجال سیاسی موثر در جریان انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی پرداخته است. این مجلد در سال 1378 در 3000 نسخه و 168 صفحه توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی تدوین و به چاپ رسیده است. که راوی فعالیتهای حجة الاسلام سید علی اصغر دستغیب و نقش آیت الله عبدالحسین دستغیب در جریان نهضت امام خمینی است.

گفت‌وگو با جعفر شجونی: مغز رئیس زندان سیاسی قصر را گربه خورد


در این گفتگوی پای خاطرات آقای جعفر شجونی از زندان قصر می نشینیم. خاطراتی که قسمت مهمی از آن به سالهای آغازین دهه ۱۳۴۰ باز می گردد و به روزهایی مربوط می شود که او در زندان با رهبران نهضت آزادی گذرانده است؛ روزهایی که به قول خودش چون همگی در زندان بودند با هم کنار می‌آمدند. از ۱۸ سالگی مبارزه را آغاز کرده و تا پیروزی انقلاب ۲۵ بار زندان رفته و دوره‌ای را نیز در زندان قصر گذرانده است. شجونی زندگی در این زندان را به دو دوره پیش از سال ۴۵ و قوت گرفتن ساواک و پس از آن تقسیم می‌کند و معتقد است تا قبل از سال ۴۵ زندانی‌ها در زندان ریاست می‌کردند اما پس از آن دیگر شرایط زندان بسیار دشوار بوده و حتی گهگاه شکنجه نیز می‌شدند. گفت‌و‌گو با وی را در ادامه می‌خوانید:

گذری بر گواهی آزادی


در پیشوای ورامین روز پانزدهم خرداد مصادف شده بود با 12 محرم و مراسم بنی اسد. مردم ورامین در حال برگزاری مراسم خبر دستگیری امام خمینی را شنیده به نیت مخالفت با این حرکت به تظاهرات پرداختند شور و حرارت مردم برانگیخته به حدی بود که بسیاری از دروگرانی که از شهرهای دور به امید لقمه نانی به مزارع ودشت های ورامین آمده بودند، با دیدن شوریدگان عشق، داس ها را به دست گرفته و داخل جمعیت مبارزین ورامینی شدند، نه شهربانی و نه ژاندارمری قدرت مقابله با این سیل جمعیت را نداشتند و منجر به درگیری خونین مامورین با مردم شد عصر این روز در حافظه تاریخی باقرآباد به یاد ماندنی است و نمی شود آن را از ذهن تاریخ ورامین پاک کرد.

بررسی تحریم انتخابات دوره 21 مجلس شورای ملی


موضوع چالش روحانیت و حکومت در تاریخ معاصر ایران بحث دامنه‌داری است. در یکی دو سده اخیر با ارائه نظریاتی از سوی برخی فقها مبنی بر حضور دین و روحانیت در امور سیاسی و حکومتی، برخی مراجع تقلید و مجتهدان به اقتضای شرایط از این حق خود استفاده کرده و در امور سیایس ورود پیدا کردند. در خلال این چالش‌ها، برخی مواقع مراجع و علما با فراخوان افکار عمومی، توجه توده‌های مذهبی را به اهمیت یک واقعه جلب کرده و به مقابله با هیئت حاکمه، می‌پرداختند. در همین راستا در دوران پهلوی، به خصوص دوره پهلوی دوم، از این راه کار بسیاری موارد استفاده شد. تحریم رفراندوم انقلاب سفید در ششم بهمن 1341 و همچنین تحریم عید نوروز و بالاخره تحریم انتخابات دوره 21 مجلس شورای ملی از آن جمله‌اند. موضوع تحریم انتخابات مذکور تاکنون مورد توجه پژوهشکران قرار نگرفته است، این نوشتار درصدد بررسی زمینه‌ها و چگونگی آن و بالاخره پیامدهای این رویداد است.

انتخابات دوره بیست و یکم مجلس شورای ملی


با روی کار آمدن دولت اسد الله علم در تیر ماه 1341، نخستین مساله، برگزاری انتخابات مجلس شورای ملی و بازگشایی آن بود. محمد رضا شاه پهلوی در آغاز تمایل چندانی به برگزاری انتخابات زود هنگام نداشت و در انتظار فرصتی برای انجام اصلاحات مورد نظر خود در زمان فقدان مجلس بود. به رغم بی نیازی شاه از وجود مجلس، وقایعی مانند انقلاب سفید، لزوم تصویب صوری لوایح و نیز کاهش انتقادات به فضای بسته سیاسی که بعد از سرکوبی قیام 15 خرداد به وجود آمده بود، موجب شد که دستور برگزاری انتخابات صادر شود. اسد الله علم بر اساس لایحه ای که قبلاً در هیات دولت تصویب کرده بود، قانون انتخابات را تغییر داده و چند اصل جدید به آن اضافه نموده بود. نخست وزیر با اینکه سعی داشت این انتخابات را در جوی کنترل شده و مطابق میل شاه برگزار کند اما در ظاهر تلاش می کرد با حضور زنان در صحنه سیاسی، چهره ای متفاوت تر و دموکراتیک تر از دیکر انتخابات به نمایش بگذارد.

مقاله‌هایی که راهنمای مبارزات شد


«از تبعید تا پیروزی: زندگینامه و مجموعه مقالات و مصاحبه‌های آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی» به عنوان پنجاه‌وششمین کتاب تحقیقی تولید شده در دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، با گردآوری و تدوین میرزاباقر علیان‌نژاد به حوادث سیاسی زندگی آیت‌الله مکارم شیرازی می‌پردازد.‌ پیشی‌بینی چهره مورد نظر این اثر برای تشکیل حکومت جمهوری اسلامی، سازمانی که حافظ انقلاب باشد و چگونگی چاپ و انتشار مقالات علیه رژیم پهلوی در آن دوران بهانه‌ای شد تا با نویسنده کتاب به گفت‌وگو بنشینیم.

نقاشی صبح پانزدهم خرداد


نقاشی «صبح 15 خرداد»، اثر دکتر مرتضی گودرزی به فاصله حدود 8 سال (از 1357 تا 1365) بعد از انقلاب کار شده. در واقع اثر به بازخوانی تاریخ 15 خرداد اشاره می‌کند که چگونه این اتفاق تاریخی و این نهضتی که حضرت امام شروع کرد، به جریان انقلاب و پیروزی آن وصل شد. در واقع آن پیش‌بینی‌ای که حضرت امام در لابلای سخنرانی‌های خودشان در آن تاریخ می‌کرد؛ که فرزندان من و فرزندان انقلاب در گهواره‌ها و در دامان مادران آنها هستند و خیلی‌ها شاید متوجه عمق این مطلب نبودند، به منصه ظهور رسیدن این بیان را هنرمند در این اثر عرضه کرده است.

محمد عروس که بود؟ گفتگو با آقای جواد باقریان، فرزند مرحوم محمد باقریان


به قطع یقین، در میان عیاران و سربداران کوچه و بازار آن زمان، هیچ کسی را نمی شد و نمی توان یافت که محمد باقریان را نشانسد. او همان کسی بود که در روز پانزدهم خرداد 1342، یک تنه میدان میوه و تره بار(بارفروش های)تهران را به خروش انداخت و سر منشاء قیام از این نقطه بازار تهران شد. محمد باقریان که به (محمد عروس) مشهور بود، همان کسی است که به محض شنیدن خبر دستگیری امام خمینی(ره)، در صبح روز پانزدهم خرداد، با یک وانت چوب و دسته کلنگ، ورودی باسکول میدان بارفروش ها را مسدود نمود و بر سر مردم فریاد کشید که: آی مردم شما در محل کار خود مشغول کارید و مرجعتان(امام خمینی) راشاه دستگیر کرده. اگر غیرت دارید بیایید با ما برویم. و اینگونه بود که حرکت مردمی به سمت بازار به راه افتاد. اما آنطور که ما فهمیدیم، قیام پانزدهم خرداد تنها برگی از دفترچه پر خاطره زندگی محمد باقریان است. سابقه مبارزه این بزرگ مرد از آن سو به سال 1332 باز می گردد و از این سو تا جبهه و جانبازی هم ادامه می یابد، طوریکه به او درجه شهادت داده اند. ادامه مطلب شرح حالی است کوتاه بر زندگی این بزرگمرد گمنام که در مصاحبه با فرزند ایشان، آقای جواد باقریان بدست آمده است

مواضع علمای تهران نسبت به نهضت اسلامی


با برگزیده شدن تهران به عنوان پایتخت از آغاز حکومت سلسله قاجار، علما و روحانیون تهران علاوه بر مشارکت در تحولات سیاسی، به عنوان واسط میان مراجع تقلید شیعه با دولت و دربار ایران عمل می کردند. در رویدادهای پس از شهریور 1320 کسانی چون آیت الله کاشانی و سیدمحمد بهبهانی و تنی چند از روحانیون دیگر وارد عرصه سیاست شدند. اگر چه هر کدام از این روحانیون دارای کارنامه جداگانه ای هستند لیکن می توان مشترکاتی را در مشی سیاسی آنان جستجو کرد. به طور مثال، بیم از تسلط کمونیست ها موجب می شد روحانیون تهران از سیاست دربار و دولت ایران حمایت کلی به عمل آورند. با آغاز نهضت روحانیون از سال1341، جهت گیری اسلامی نهضت، روحانیون تهران را به خود جلب کرد و می توان چرخشی در مواضع آنان نسبت به حکومت را مورد شناسایی قرار داد. البته در تداوم نهضت، تمامی آن ها دارای مشی یکسانی نبودند. از آن جا که بررسی مواضع اقشار و طبقات مختلف در هر نهضت و انقلاب از مهمترین مباحث تاریخ به شمار می رود و با توجه به نقش تعیین کننده علما و روحانیون در تحولات سیاسی و اجتماعی معاصر کشورمان، در این پژوهش در خصوص چگونگی و چرایی مواضع علما و روحانیون تهران نسبت به نهضت اسلامی و میزان همگامی آنان با مشی سیاسی امام خمینی، کنکاش شده است.

بررسی نقش روحانیون در تحریم انتخابات مجلس بیست و یکم شورای ملی


تحریم انتخابات مجلس بیست و یکم شورای ملی توسط علما یکی از اقدامات تأثیرگذار بود که منجر به مرجعیت امام و عدم شرکت شمار زیادی از مردم در این انتخابات شد. از این رو با توجه به اهمیت این موضوع بسیاری از محققین هر یک با رویکردی متفاوت سعی در بررسی این واقعه تاریخی دارند. بنابراین این مقاله نیز به نوبه خود در صدد است به روند جریانات منجر به تحریم انتخابات، اقدامات روحانیون مبارز برای اشاعه ی مبارزه علیه تصمیمات رژیم و در نهایت نتایج حاصل از آن بپردازد. پژوهش صورت گرفته با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر شیوه کتابخانه ای، از منابع و ماخذ متعبر تاریخی از جمله اسناد چاپ شده، کتب و روزنامه بهره گرفته و سعی در برطرف نمودن ابهامات مطرح شده دارد.

سربازگیری طلاب علوم دینی در سال1342



رژیم شاه در راستای سیاست سرکوب روحانیت و جلوگیری از گسترش نفوذ آن ها در بین مردم، در تاریخ اول اردیبهشت 1342، فرمان اعزام روحانیون و طلاب به سربازی را صادر کرد تا شاید روند مبارزه¬ای را که امام شروع کرده بود متوقف کند. مأموران نیز اقدام به دستگیری روحانیون کردند و کارت تحصیلی آن ها را که از طرف وزارت فرهنگ صادرگردیده بود پاره کردند. به دنبال دستگیری افرادی مانند هاشمی رفسنجانی و اعزام آن ها به سربازی، امام در پیامی ضمن تشویق آن ها به پایداری و ثبات قدم، آن ها را مکلف به روشنگری در میان سربازان و درجه داران نمود و از آن ها خواست که خود را از نظر روحی و جسمی تقویت کنند. این پژوهش بر آن است که چگونگی نحوه سربازگیری طلاب و فعالیت های آنان در پادگان ها را بر اساس اسناد و خاطرات مورد بررسی قرار دهد.

تئوری حزب توده درباره اصلاحات ارضی


برنامه ی رژیم پهلوی در حل مسئله ی کشاورزی تحت عنوان اصلاحات ارضی؛ علی رغم طرفداران زیادی که از سوی درباریان داشت، گروه های مختلف اجتماعی با این برنامه مخالفت خود را نشان دادند. از جمله این گروه ها حزب توده بود. این حزب که از احزاب چشمگیر چپ در فاصله ی زمانی اجرای طرح اصلاحات ارضی بود؛ علاوه بر مخالفت با این برنامه؛ نظریه ی خود را داشت. به طوری که حزب توده این برنامه را در جهت توسعه ی روابط سرمایه داری در روستاها قلمداد می نمود. تئوری این حزب در زمینه ی مسئله ارضی، این بود که باید اراضی را ضمن خرید از مالکان بزرگ؛ بلاعوض به دهقانان واگذار کرد.

شبکه پیام‌رسانی در نهضت امام خمینی


کتاب «شبکه پیام‌رسانی در نهضت امام خمینی» که به قلم رحیم روحبخش الله‌آباد نگاشته شده است، تلاشی است ارزشمند برای بیان یک حقیقت مهم تاریخی نهضت اسلامی ایران که بدون آن حرکت انقلابی ایران هیچ‌گاه با این سرعت و عمق به نتیجه نمی‌رسید. رسانه‌ای سنتی که به یک باره در قرن بیستم اهمیت خاصی پیدا کرد و تمام دستگاه‌های حکومتی نتوانستند راهی برای خاموش کردن این رسانه پیدا کنند و در آخر تسلیم آن رسانه خودجوش و مردمی شدند. زیرا ماهیت مذهبی انقلاب زمینه‌ای را فراهم کرد که نهادهای دینی در اختیار عناصر مبارزه قرار گیرند و از آن نهادها و مؤلفه‌های وابسته به آنها برای اهداف مبارزاتی خود سود جویند.استقلال از حکومت‌ها و به خصوص خودبستگی مالی این نهادها طی قرن‌ها فعالیت باعث شده بود که بتوانند به موازات نهادهای حکومتی رشد پیدا کنند و بعضاً در شرایط بحرانی کشور به عنوان ملجأ و پناهگاه مردم ایفای نقش نمایند.

درباره نشریات مخفی حوزه علمیه قم


دوازدهمین شماره از مجموعه کتاب‌های «حدیث روزگار» یا خاطرات مستند که به همت انتشارات کلبه شروق قم منتشر شده است به مرور خاطرات استاد سید هادی خسروشاهی از دوران انتشار نشریات و اعلامیه‌های مخفی حوزه علمیه قم در سال‌های مبارزه می‌پردازد. کتاب درباره نشریات مخفی حوزه علمیه قم، به روایت فرزند استاد سید هادی خسروشاهی، یعنی آقای سید محمود خسروشاهی در زمستان 1391 نقل شده است و در پنج فصل به شرح جریانات مربوط به انتشار اعلامیه‌ها و نشریات مخفی فضلا و یا طلاب حوزه علمیه قم از آغاز مبارزه روحانیت و مردم علیه رژیم شاه می‌پردازد.این کتاب در سال 1391 منتشر گردید و 192 صفحه دارد و در لابلای فصول آن تصاویر بعضی از اسناد و اعلامیه‌ها جهت روشن‌تر شدن افکار، چاپ و تکثیر شده‌اند.

پیامدهای مثبت و منفی اجرای قانون اصلاحات ارضی در ایران


اصلاحات ارضی در بسیاری از کشورهای متناسب با ساختار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن‌ها تحقق یافت از جمله کشورهای سرمایه‌داری غربی در روند تکامل سرمایه‌داری، دو راه را برگزیدند. کشورهایی نظیر فرانسه، انگلستان و امریکا به شیوه‌ی کلاسیک، انقلاب بورژوازی را تجربه نمودند و کشور‌هایی نظیر آلمان و ایتالیا در اروپا و ژاپن در آسیا به شیوه‌ی «انقلاب از بالا» گذر از فئودالیسم به سرمایه‌داری تجربه کردند. در واقع، در کشورهایی که به دلیل حاکمیت نظام سلطنتی، نهادها و ساختار مالکیت ارضی دست نخورده باقی مانده بود، برای تبدیل فئودالیسم به سرمایه‌داری این نظام‌ها، دست به تغییرات اجتماعی – اقتصادی بنیادین از بالا به پایین زدند. یعنی روش انقلاب از بالا را برگزیدند. در ایران نیز این تغییرات به دلیل ساختار سیاسی و اقتصادی نظام شاهنشاهی دیرینه‌ی حاکم بر ایران، تغییرات از بالا به پایین رقم خورد و شاه ایران خود تصمیم به انجام این تغییرات بنیادین گرفت. اما عوامل بین‌المللی بر روی این تحولات نیز تأثیر بسزایی داشت.

یادشان گرامی و همتشان مشکور


این نوشتار را تقدیم می کنیم به بازماندگان زلزله سال 1341 بوئین زهرا. زلزله ای که به یکباره جان حدود 20 هزار نفر را گرفت و رفت و نام خود را در فهرست مهیب ترین زلزله های قرن به ثبت رساند. حدود ساعت ۱۱ شامگاه ۱۰ شهریور ۱۳۴۱ بود که زمین‌لرزه‌ای با شدت 7،2 ریشتر هست و نیست دشت جنوبی قزوین را به هم ریخت و موجی از غم و اندوه را به سراسر کشور کشاند. آن روزها، ایران به تازگی داشت دم از مدرن شدن می زد. اما این مدرنیته نوپا و جوان، در مقابل مشیت قدرتمند الهی، خیلی ضعیف بود.

اصلاحات ارضی و تاثیر آن بر رشد گفتمان اسلام شیعی در ایران


اصلاحات ارضی و سیاست‌های مدرنیزاسیون شاه همواره تحت‌الشعاع عدم مشروعیت او بعد از کودتای سال 1332 قرار داشت و با استقبال چندانی مواجه نشد. سیاست‌های مدرن شاه، بدون درکی مناسب از بسترهای سنتی جامعه‌ی ایرانی صورت پذیرفت و آرزوی تاریخی ایرانیان برای تحقق گفتمان مدرن را ناکام نمود. عدم تحقق آمال تاریخی ایرانیان در تحقق گفتمان مدرن در جامعه‌ی سنتی ایران موجب رشد گفتمان نوینی گشت که متکی بر بازخوانی ادبیات شیعی و برداشتی مدرن و شاید التقاطی از سنت‌های دینی بود. اصلاحات ارضی و فروپاشی ساختار طبقاتی ایران، آغازی بر رشد گفتمان اسلامی در ایران بود.

نیمه‌ دوم؛ حق رأی و نمایندگی - حق رأی و نمایندگان زن در مجلس شورای ملی


تکاپوهای اجتماعی زنان ایران چه در دوران ماقبل تجدد و چه بعد از آن، همواره دچار آسیبهای جدی بوده است. هرچند مشروطیت بهره‌مند از حضور اجتماعی زنان بود اما نتایج قابل اعتنایی برای زنان نداشت. پس از آن در دوران رضاخان حقوق اساسی زن، براساس تجدد سطحی و فرمایشی، به حضوری ظاهری در اجتماع تقلیل یافت و در اواخر دوران پهلویها به ابزاری برای پرستیژبخشیدن به چهره بزک‌شده جامعه ایران تبدیل شد. حضور زن در مجالس قانونگذاری دوران پهلوی دوم نیز صرفا جنبه‌ای نمادین داشت و فاقد مولفه‌های یک تحول ریشه‌دار اجتماعی بود.

اسطوره سیاسی انقلاب سفید


شاه مایل بود نه تنها او را پادشاهی دموکراتیک، ترقی‌طلب و مهربان بدانند که به فکر آسایش مردمش هست، بلکه به عنوان پادشاهی انقلابی هم شناخته شود. به این منظور او اسطوره‌های چپ‌ها و جبههٔ ملی را به عنوان یک قهرمان ملی‌گرایی انقلابی برای خود برگزید که کمک می‌کرد به او و خاندانش مشروعیت بدهد. بنا‌بر‌این انقلاب سفید، یک استراتژی برای کسب مشروعیت با استفاده از بهینه‌سازی جهانی‌سازی بود...

تلگراف‌های سفارت بریتانیا در تهران: تفکیک زمین‌ها در اصلاحات ارضی دستاورد مطلوبی نداشت


سفارت بریتانیا در ایران، 14 جلد از مجموعه اسناد و مکاتبات ۸۴ ساله خود با وزارت خارجۀ این کشور را تحت عنوان «Iran Political Diaries» منتشر کرده که از اوایل دوره قاجار تا اواسط سلطنت محمدرضا شاه پهلوی را در بر می‌گیرد. در ایران این ۱۴ مجلد با نام «یادداشت‌های سیاسی ایران» ترجمه و توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است.
در اینجا چند سند از مجموعه مکاتبات سفارت بریتانیا در تهران که به اجرای طرح اصلاحات ارضی و نیز برگزاری رفراندوم انقلاب سفید می‌پردازد را انتخاب کرده ایم که در ادامه می‌خوانید:

تلگراف‌های سفارت آمریکا در تهران: هیچ چیز نمی‌تواند انقلاب سفید را متوقف کند


جستجو در اسناد طبقه‌بندی شده ایالات متحده بیش از هر چیز نشان می‌دهد که اگرچه دولت آمریکا به دقت روند انقلاب سفید در ایران را دنبال می‌کرد، اما عمده توجه مقامات واشنگتن در آن سال‌ها به فروش سلاح به ایران بوده و اتفاقاً این محمدرضا شاه پهلوی بود که به اشکال مستقیم و غیرمستقیم خواستار حمایت مالی و مهم‌تر از آن حمایت سیاسی دولت آمریکا بود. مروری بر یک گزارش نهاد ارزیابی ویژه اطلاعات ملی آمریکا و متن دو تلگراف سفارت آمریکا در تهران به وزارت امور خارجه می‌تواند به دریافت نگرش دو طرف به موضوع انقلاب سفید کمک کند.

نقش علما در جامعه‌پذیری سیاسی - با تأکید بر انقلاب اسلامی


نهاد روحانیت در ایران معاصر همواره به عنوان نهادی مؤثر در جامعه‌پذیری عمل کرده است. بنابراین باورهای حاصل از جامعه‌پذیری این نهاد به علت تفکیک ساختاری روحانیت از نهاد سیاست، با باورهای سیاسی هیأت حاکمه تعارض پیدا نموده و هرگاه مسأله خاصی حادث می‌شد این تعارض علنی می‌گشت. نقش این تعارض در شکل‌گیری انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی قابل بررسی است، زیرا نتیجه آن بحران مشروعیت سیاسی و بروز انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی بود. در این مقاله به بررسی این تعارض از منظر جامعه‌پذیری سیاسی توسط نهاد روحانیت در انقلاب اسلامی می‌پردازیم و در این راستا این سؤال را پاسخ می‌دهیم که نقش روحانیت – به عنوان یکی از عوامل جامعه‌پذیری سیاسی – در فرآیند تحولات سیاسی ایران معاصر به خصوص انقلاب اسلامی چیست؟

لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی و نقش امام خمینی در روشنگری افکار عمومی


لایحۀ انجمنهاى ایالتى و ولایتى کـه به موجب آن شـرط «مسلمان بـودن، سوگند بـه قرآن کریـم و مرد بودن انتخاب کنندگان و کاندیداها» تغییر مى‏یافت، در 14 مهر 1341 هـ. ش. بـه تصویب کابینـه اسداللّه‏ علم رسیـد. آزادى انتخابات زنان پوششـى براى مخفى نگه داشتـن هدفهاى دیگر بـود. حذف و تغییر دو شرط نخسـت دقیقاً به منظور قانونى کردن حضور عناصر بهایى در مصادر امـور کشور انتخاب شـده بود. پشتیبانـى شاه از رژیم صهیونیستى در توسعه مناسبات ایران و اسرائیل شرط حمایتهاى امریکا از شاه بود. نفوذ پیروان مسلک استعمارى بهاییت در قـواى سه‏گانه ایـران این شرط را تحقـق مى‏بخشید. امام خمینى به همراه علماى بزرگ قم و تهران به محض انتشار خبر تصویب لایحۀ مزبور پس از تبادل نظر دست به اعتراضات همه‏جانبه زدند.

فریبی به نام انجمن های ایالتی و ولایتی


تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی در ۱۴مهر ۱۳۴۱ درکابینه امیر اسدالله علم و سپس اعتراض امام خمینی که به لغو این مصوبه انجامید، از جمله فرازهای مهم مبارزات امام(ره) با حکومت پهلوی به شمار می‌رود.این لایحه بخشی از تغییراتی بود که شاه به توصیه هیأت حاکمه جدید امریکا و به نام «اصلاحات اجتماعی» قصد انجام آن را داشت.1 پس از تصویب لایحه موسوم به «اصلاحات ارضی» در هیأت دولت ـ دی 1340 ـ هیأت حاکمه امریکا و مطبوعات این کشور اقدامات شاه را که از آن به «انقلاب سفید» یا «انقلاب شاه و مردم» یاد می‌شد، ستودند.

فشار از بالا، فروپاشی در پایین/ چرا اصلاحات ارضی شکست خورد؟


اصلاحات ارضی، جزئی مهم از انقلاب سفید، در روز ۲۶ ژانویه سال ۱۹۶۲، بی‌آنکه مجلس یا سنا که شاه پیشتر در آوریل ۱۹۶۱ هر دویشان را منحل کرده بود، در آن دخالتی داشته باشند، به اجرا درآمد. افزون بر این، با اینکه ایران کشوری با اکثریت جمعیتیِ مسلمان بود، روحانیون مسلمان اجازه بیان دیدگاه‌هایشان درباره این اصلاحات را نیافتند. در عوض این کابینه بود که نقش کلیدی را در اجرای این طرح داشت. هدف طرح آنطور که پیش از اجرا اعلام شده بود بازتوزیع زمین‌های زراعی میان طبقه‌های پایین‌دست روستایی، یا‌‌ همان صاحبان نسق بود. این گروه از رعیتِ بی‌زمین متمایز از خوش‌نشینانی بودند که ارباب موظف بود مرتباً تکه زمینی بهشان بدهد...

اصلاحات ارضی در ایران؛ اهداف و پیامدها


این مقاله نشان می‌دهد اصلاحات ارضی اساساً مفهوم زمین‌داری (مالکیت زمین) را در ایران تغییر داد، نظامی مبتنی بر اجاره را تبدیل کرد به نظام زمین‌های زراعی در تصرف مالک و در اعطای زمین به تمام کشاورزان مستأجر زمین در ایران، کاملاً موفق بود. تحقیقات بسیاری به این نکته اشاره کرده‌اند که سرمایه‌داری در مناطق روستایی ایران، ریشه‌های عمیقی دوانده که تا سدهٔ پیشین امتداد دارند. در نتیجه، نمی‌توان اصلاحات ارضی را تثبیت‌کنندهٔ سرمایه‌داری در این مناطق خواند. علاوه بر این، سخت بتوان اصلاحات ارضی و سیاست‌های دولتی متعاقب آن را تقویت‌کنندهٔ نهادهای سرمایه‌داری در ایران خواند. اصلاحات ارضی، ثبات سیاسی را در ایران بالا نبُرد. فقط شش سال بعد از اتمام برنامهٔ عظیم اصلاحات ارضی، نظامی سلطنتی که ۲۵ قرن دوام آورده بود، سرنگون شد.

«از تبعید تا پیروزی»؛ کتابی که برای خود آیت الله هم تازگی داشت


این خبر درمورد قدردانی آیت‌الله مکارم شیرازی از دست‌اندرکاران تالیف و انتشار کتاب «از تبعید تا پیروزی» است. کتابی که به قول آیت الله مکارم شیرازی مطالبی داشت که برای خود ایشان هم تازگی داشتند.ایشان در این مراسم از آقایان مرتضی سرهنگی و هدایت‌الله بهبودی، مدیران دفترهای ادبیات و هنر مقاومت و ادبیات انقلاب اسلامی و میرزاباقر علیان‌نژاد، نویسنده و تدوین‌کننده کتاب قدردانی کردند.

امام خمینی(ره) و رویدادهای بزرگ ایران معاصر (پیش از انقلاب اسلامی)


هر انقلابی پس از زنجیره‌ای از حوادث و تحولات مختلف تاریخی اتفاق می‌افتد. انقلاب اسلامی ایران نیز که با رهبری امام خمینی در 22 بهمن 1357 به پیروزی رسید، پس از سلسله‌ای از حوادث و تحولات خاص در تاریخ معاصر کشور اتفاق افتاد. در این بررسی، دیدگاه امام‌خمینی درباره حوادث عمده پیش از رخداد انقلاب اسلامی– یعنی نزدیک شدن علما به صفویان، قیام تنباکو، انقلاب مشروطه، دوره رضاشاه، ملی شدن صنعت نفت، قیام 15 خرداد 1342 و غیره – مورد توجه و بررسی قرار گرفته است

ده سال تا پانزدهم خرداد


هر چند دستگیری حضرت امام خمینی (ره) در سال 1342، که تجاوز آشکار و بی‌پروا به حریم مرجعیت و روحانیت تلقی می‌شد، باعث وقوع انفجار سیاسی و نهضت مردم ایران در پانزدهم خرداد را در پی داشت، اما در مقاله حاضر اوضاع سیاسی – اجتماعی ایران در دهه پیش از قیام پانزده خرداد مورد تحلیل قرار می‌گیرد و نگارنده تحولات اقتصادی، اجتماعی و ... پس از کودتای امریکایی بیست‌وهشتم مرداد 1332 را زمینه‌ساز اصلی شکل‌گیری قیام گسترده و اعتراض‌آمیز مردم در واقعه پانزدهم خرداد 1342 قلمداد می‌کند.

نشریه درسهایی از مکتب اسلام در مواجهه با لایحه


پژوهش حاضر با عنوان «بررسی فعالیت و عمل‌کرد نشریه درس‌هایی از مکتب اسلام در مواجهه با لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی»، با مفروض حاکم بودن جریان روحانیت در نشریه مکتب اسلام، به بررسی رویکرد این نشریه به عنوان جزیی از جریان نهضت اسلامی در مواجهه با لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی پرداخته است و در بررسی مقالات این نشریه، مخالفت و اعتراض به لایحه مزبور را از سوی آن نشریه بیان می‌دارد.

محفل سازنده ای داشتیم - مروری بر خاطرات زندان آیت الله مکارم شیرازی در دهه 1340


این نوشتار، ماحصل گفتگویی است که در سال 1384 با آیت الله مکارم شیرازی انجام شد و در سلسه مطالب (عالمان دین در زندان پانزده خرداد) مجله شاهد یاران به چاپ رسید. رژیم با دستگیری ایشان به اتفاق عالمان شاخص حوزه قم و تهران سعی داشت تا آنان را از محافل عزاداری محرم و صفر سال 42 دور نگه دارد. ایشان فروتنانه اظهار داشتند که در مقایسه با سایر مبارزات، رنجی را تحمل نکرده‌اند. در تمام طول گفت‌وگو، لحن ایشان سرشار از نشاط و شادمانی بود، لذا آنچه می‌خوانید مایه‌هایی از طنز در خود دارد.

سند بدون شرح روحانیت و قیام پانزدهم خرداد


این مقاله در واقع تحلیلی جامع است که در 15 خرداد سال 1349 به مناسبت گرامی‌داشت هفتمین سال قیام مردم ایران در 15 خرداد سال 1342، در خارج از کشور منتشر شده است این تحلیل که به شکل یک نشریه و با عنوان روحانیت و 15 خرداد نشر یافته از آن جهت حائز اهمیت است که تا سال ۱۳۹۰ منتشر نشده و توسط ساواک جمع‌آوری و بایگانی شده است و خواننده را با ادبیات انقلابی آن سال‌ها آشنا می‌سازد.

نامه نیمه خرداد


نهضت 15 خرداد مهمترین واقعه ای است که در شکل گیری و تعیین ماهیت انقلاب اسلامی تاثیر گذار بوده است. این قیام مردمی نقطه آغاز تاریخ انقلاب اسلامی و زمینه ساز و جهت دهنده حرکت های بعدی مردم علیه رژیم پهلوی و حامیان آن شد و با داشتن ویژگی ها و مشخصاتی منحصر به فرد ماهیت نهضت اسلامی را از نهضت های دیگر جدا کرد. موسسه خانه کتاب به مناسبت پنجاهمین سالگرد قیام پانزده خرداد، کتاب نامه نیمه خرداد را در سال 1392 با هدف آشنایی عموم مردم جامعه با کلیات این قیام و مسائل مربوط به آن در 160 صفحه منتشر نمود و با همین هدف، آن را در بیست و ششمین نمایشگاه کتاب تهران، به بازدیدکنندگان اهدا نمود.

مبدا نهضت


در آستانه پنجاهمین سالروز قیام پانزده خرداد که به تعبیر امام خمینی (ره) «مبدا انقلاب اسلامی» قلمداد گردید، موسسه خانه کتاب مجموعه ای از مقالات قیام پانزده خرداد را با عنوان «مبدا نهضت» منتشر نموده است. نگارش این كتاب که به همت رحیم نیکبخت میرکوهی و مجتبی سلطانی نژاد گردآوری شده است، در ماههای آخر سال 1391با سفارش مقاله به 100 محقق تاریخ انقلاب اسلامی در سراسر ایران آغاز شد و از این میان، تعداد پنجاه و هشت مقاله برای چاپ در کتاب انتخاب گردیدند.

استان گلستان در انقلاب اسلامی



استان گلستان درانقلاب اسلامی مجموعه ای سه جلدی از سری کتابهای «تاریخ های محلی انقلاب اسلامی» است که به قلم آقای غلامرضا خارکوهی در سال 1391 به نگارش درآمده و توسط موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی منتشر شده است. شیوه نگارش این مجموعه مبتنی بر خاطرات انقلابیون و مبارزان استان گلستان و بخش دیگر آن خاطرات مبارزان تبعیدی به استان همچون حجت الاسلام عبدالمجید معادیخواه و... است. در اینجا، با توجه به تمرکز نگاه مجلد اول این مجموعه بر روی سالهای آغازین نهضت و پانزدهم خرداد، مروری بر قطعه اول سه گانه استان گلستان در انقلاب اسلامی خواهیم داشت.

آیت الله روح الله کمالوند به روایت اسناد ساواک



یکی از بزرگانی که در خطه دلاور خیز لرستان نشو و نما نمود و در کوران های مختلف تاریخی به ایفای نقش پرداخت، « آیت الله حاج شیخ روح الله کمالوند خرم آبادی» است که با جایگاه علمی، فقهی وسیاسی خود، در زمان های گوناگون علی الخصوص روزهای سخت پس از قیام 15 خرداد 1342 به حمایت از اسلام و نهضت امام خمینی (ره) قیام نمود. همین سابقه روشن سیاسی و فقهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی را بر آن داشت تا با انتشار کتاب «آیت الله روح الله کمالوند به روایت اسناد ساواک» نه تنها به گوشه و کنار زندگی و مجاهدت های این عالم برجسته بپردازد، بلکه نقش مردم سرزمین دلاور خیز لرستان را نیز در جریان انقلاب اسلامی و تبعیت از علما برجسته نماید.

از تبعید تا پیروزی


زندان عناصر انقلابی را پخته تر، آگاه تر و مقاوم تر می کند و تبعید، ندای انقلاب را به نقاط دور و نزدیک می رساند. این سخنان، از زبان مرجعی بیرون آمده که علی رغم سابقه طولانی مبارزات و درجات والای علمی و مذهبی، تا اردیبهشت امسال کتاب جامعی در زمینه زندگی و مبارزات ایشان به چاپ نرسیده بود و با انتشار کتاب « از تبعید تا پیروزی» به همت میرزا باقر علیان نژاد، این مهم به حقیقت پیوست. آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی از جمله علمایی است که از ابتدای دهه 1340 مبارزات خود علیه رژیم پهلوی را آغاز کرد و در این راه متحمل زندان ها و تبعید های بسیاری شد و از پا ننشست...