جلوه ای دیگر از 15 خرداد تبریز، گفتگو با حجت الاسلام وحدت نیا

حجت‏الاسلام محمود وحدت‏نيا فرزند حجت‏الاسلام والمسلمين حاج ميرزا ابراهيم سال 1312 ش، در تبريز، متولد شد.پس از طى مقدمات در سالهاى حدود 28 ـ 1327 ش به قم مشرف شد و تحت‏نظر و الطاف آيت‏اللّه آقاى سيدحسين قاضى و حجت‏الاسلام والمسلمين آقاى حاج ميرزا حسن تيلى قرار گرفت. در تفسير، اصول فقه و فلسفه از محضر حجج و آيات، آقايان امام موسى صدر، برادرشان آقا رضا صدر، شبيرى زنجانى (زاهدى) نورى، مجاهد تبريزى، ايوقى منجمى، موسوى اردبيلى، سبحانى، مستنبط غروى بهره گرفت. خارج فقه را از آقاى شريعتمدارى آموخت. پس از شهادت گروهى از اعضاى فداييان اسلام، به تبريز رفت و در آنجا سكنى گزيد. در اعتراض به رفراندوم ششم بهمن 41، دستگير و به زندان قزل‏قلعه اعزام شد. در 15 خرداد 1342 همراه آقايان اهرى و بكايى به كاروان زندانيان در عشرت‏آباد پيوست.در هجده رجب همان سال، همراه با علماى تبريز دستگير و در ساواك تبريز زندانى شد.

آیت‌الله عبدالرحیم ربانی شیرازی و پانزدهم خرداد شیراز به روایت فرزندشان آیت‌الله محمد هادی ربانی شیرازی

آيت الله حاج شيخ عبدالرحیم رباني شيرازي در سال 1301 در شيراز متولد شد ، وي در سال 1327 براي تكميل مباني علمي خود به قم رفت و محضر اساتيدي چون مرحوم آيت الله سيد محمد محقق داماد و مرحوم يزدي را درك كرد و فقه و اصول را فرا گرفت . آيت الله رباني شيرازي در طول مبارزات سياسي خود عليه رژيم شاه بيش از ده بار زنداني شد . آخرين بار در ماه مبارك رمضان سال 57 پس از سخنراني در شيراز دستگير شد و به زندان افتاد . ايشان پس از انقلاب اسلامي نماينده حضرت امام در استان فارس شد و نيز به عضويت شوراي نگهبان درآمد . وي در هفدهم اسفند ماه ۱۳۶۰ هنگام عزيمت به تهران براي شركت در جلسه شوراي نگهبان بر اثر واژگون شدن خودرو در گذشت و به ديار باقي شتافت . بنا بر نقش پر اهمیتی که ایشان در حوادث 15 خرداد شیراز رقم زدند، به مرور خاطرات آن مرحوم از زبان فرزندشان، آیت الله محمد هادی ربانی شیرازی می پردازیم.

پانزدهم خرداد تبریز به روایت حجت‌الاسلام سید مهدی امینی محرر (دروازه ای)

حجت‏الاسلام والمسلمين سيدمهدى امينى محرّر، مشهور به دروازه‏اى، فرزند آيت‏اللّه حاج سيدابراهيم موسوى دروازه‏اى در بهمن 1313، در تبريز، متولد شد.پس از بهره‏گيرى از دروس اساتيدى چون: حاج شيخ على‏اكبر اهرى، پدرشان، آيت‏اللّه سيدمهدى انگجى، آيت‏اللّه مفيد طباطبايى، آيت‏اللّه بادكوبه‏اى و آيت‏اللّه مستنبط غروى، در 1333 ش راهى قم شد و تا 1340 ش، به تحصيل كفايه و فقه و اصول در محضر اساتيد بزرگى مانند: آيت‏اللّه حاج ميرزا احمد شربيانى، آيت‏اللّه سلطانى طباطبايى، آيت‏اللّه بروجردى و امام خمينى پرداخت. پس از فوت پدر در 1340 ش، به تبريز بازگشت. در 1342 ش، به دليل همگامى با نهضت امام خمينى دستگير شد و بيش از شش ماه در زندان به‏سر برد. آنچه در پى مى‏آيد، حاصل گفتگويى است كه در تاريخهاى 13 تير و 13 مرداد 1372 در منزل ايشان صورت گرفته است.

واقعه 15 خرداد از منظر سپهبد مبصّر

با وجود گذشت 50 سال از واقعه قیام 15 خرداد 1342 و به رغم نگارش كتابها و مقالات چندی درباره این خیزش مردمی، همچنان ابعاد گوناگون این رخداد به طور شایسته واكاوی نشده است. در این نوشته برخلاف تحلیلهای مرسوم، از منظر یكی از عوامل سركوب قیام به این رویداد نگریسته می‏شود. حدود ده سال پیش انتشارات كتاب ایران بخشهایی از خاطرات سپهبد محسن مبصر را منتشر كرد. در این میان مطالعه و بررسی گزیده‎ای از یادمانده های مبصر كه به اتفاقات و ماجرای 15 خرداد اختصاص دارد، جالب است؛ به ویژه آنكه توجه داشته باشیم مبصر در آن هنگامه از سوی نصیری، رئیس شهربانی، عهده ‎دار سركوب قیام شد. به عبارت دیگر مسئولیت حفظ نظم و پیشگیری از شورش در قم به او محول گردید. مبصر در آن ایام معاون انتظامی شهربانی بود.

پانزدهم خرداد شیراز و شهادت شهید خلیل دستغیب از زبان چند تن از نزدیکان

"خلیل دستغیب" و‌‌ "اسدالله پروا" دو نام پرآوازه در میان شهدا و علمداران شهیدان استان فارس در مسیر پرفراز و نشیب انقلاب اسلامی ایران به‌شمار می‌روند، دو جوانی كه تاریخ شهادت آنان شانزدهم خردادماه 42 یعنی یك‌روز پس از اولین جرقه رسمی انقلاب در ایران‌زمین است. در این مقاله ابتدا نگاهی به خاطره شهادت شهید خلیل دستغیب می اندازیم که از زبان چند تن از نزدیکان تعریف شده است.

مبارزه و دستگیری دوشادوش پدر، خاطرات آیت‌الله سید محمد هاشم دستغیب از مبارزات 15 خرداد شیراز

آیت الله سيدمحمدهاشم دستغيب، به سال 1320 در شيراز متولد شد. پس از گذراندن تحصيلات ابتدايى و متوسطه، به فراگيرى دروس حوزوى پرداخت. هم‏زمان با آغاز نهضت اسلامى به رهبرى امام خمينى، در منطقه فارس همراه و در كنار پدر بزرگوارش آيت‏الله سيدعبدالحسين دستغيب به مبارزه پرداخت و در جريان مبارزه دستگير و بازداشت شد و تا سال 43 به همراه عده‏اى ديگر از مبارزان در زندان و تبعيد به سر برد. در 1343 به قم عزيمت كرد و در درسهاى امام خمينى و آيت‏الله اراكى شركت كرد. وى پس از واقعه 13 آبان 43 و تبعيد امام خمينى، به شيراز بازگشت و تا سال 46 درس خارج فقه و اصول را نزد پدرش فراگرفت. در 1346 به نجف اشرف رفت و ضمن تحصيل نزد استادانى چون امام خمينى، آيت‏الله خوئى و آيت‏الله شيخ عباس هاتف قوچانى به تدريس نيز مى‏پرداخت. اين مصاحبه در سالهاى 1365 و 1372 با ايشان انجام شده است. آیت الله سید محمد هاشم دستغیب در بهمن ماه 1390 در شیراز درگذشت.

روایت گوشه‌ای از حادثه شوم و اسفناک مدرسه فیضیه قم در عید سال 1342 به قلم دکتر محمد باقر کتابی

مراسم و تشریفات عید نوروز سال 1342 با سال‌های قبل تفاوت بسیار داشت. ایرانیان بنابر سنت دیرین، آغاز هر سال را در اماکن مقدسه اجتماع می‌نمایند، قم نیز که به مناسبت زیارت حضرت معصومه علیها‌سلام و مرکزیت علمی اسلام موقعیتی خاص دارد، در آن سال اجتماع عظیم ده‌ها هزار نفری مردم را به هنگام عید‌ نوروز در خود پذیرفته بود. بسیاری از مردم در آن سال هم برای زیارت و مسافرت آمده بودند و هم برای ادامه مبارزه با رژیم شاه و لوایح شش‌گانه او و پشتیبانی از مراجع روحانی و کسب تکلیف دینی خود..

خندید و گفت: اعدام برادر

در مورد واقعه پانزدهم خرداد 42، با وجود گذشت چند دهه از آن، هنوز می توان شاهدانی را پیدا کرد که جزئیات ناگفته و موثقی را از آنروز بزرگ در ذهن خود به یادگار دارند. یکی از این افراد، حاج عبدالله رنجبر کرمانی است که در حجره ای کوچک در بازار تهران مشغول کسب و کار است. عبدالله رنجبر کرمانی از همنشینان شهید محمد بخارایی بوده و حتی حجره ای که در آن کسب و کار می کند را از پدر این شهید بزرگوار خریداری کرده است. او از روزهای آغازین تشکیل هیئت های موتلفه اسلامی، در جلسات آنها شرکت می کرد و از عوامل و فعالان قیام پانزدهم خرداد 42 است که در این روز حتی دچار جراحت هم شد. گزارش زیر جزئیات جالب توجهی از آن روزها را به ما ارائه می دهد.

خاطرات 15 خرداد اردبیل از نگاه حجت‌الاسلام ابوذر بیدار

حجت‏الاسلام ابوذر بيدار در پاييز 1317 ش، در حومه اردبيل، چشم به جهان گشود. او پس از تحصیلات مقدماتی علوم دینی را فرا گرفت و پس از سال 1340، به فعاليتهاى فرهنگى ـ سياسى پرداخت. تا پيروزى انقلاب اسلامى، بارها دستگير و زندانى شد. مقالات و نوشته‏هاى بسيارى از ايشان در دست است: مشاهير آذربايجان، تصحيح و تحقيق رجعت علامه مجلسى، ترجمه مع رجال‏الفكر فى‏القاهره و تحقيق مصباح‏المتجهد شيخ طوسى از آثار اوست. آنچه مى‏خوانيد حاصل گفتگويى است كه در تاريخ 13 مرداد 1372 در منزل ايشان، در تهران صورت، گرفت.

انجمن‌های ایالتی و ولایتی به روایت خاطره، شماره آخر، تبدیل لایحه به انقلاب سفید

در شرایط ویژه سیاسی‌ای که پس از فوت آیت‌الله بروجردی بر جامعه حاکم شد، با فاصله کمی از رحلت ایشان ناگهان نخست‌وزیر عوض شد و رسانه‌های گروهی با تبلیغاتی وسیع ، سخن از «اصلاحات» گفتند و یک مرتبه لایحه‌ای در هیئت دولت تصویب شد که خود موجب شروع مبارزه علنی رژیم با روحانیت و جامعه متدین آن روز گشت. اما چیزی که باعث شد مردم وارد صحنه شوند، حذف «کلمه اسلام» و «تحلیف به قرآن» بود که مبین دشمنی رژیم با مبانی اسلام بود . مبارزه با تصویب لایحه مزبور اولین تجربه مبارزه علنی روحانیت با رژیم شاه ، به حساب می‌آید . در این سلسله مباحث، تعدادی از مبارزین و روحانیون انقلابی خاطرات مشترک خود را به خوانندگان عرضه می کنند